________________
'કહું કો
ધમમાં સમ્યગ્નાનની જરૂરીયાત
૧૪૫
ધર્મ'માં સયમમા'ની મુખ્યતા છે અને તેનું આરાધન કરનારા સદા વંદનને પાત્ર છે. પણ તેમનામાં કેટલીક શિથિલતા અને પાછળની પરપરાની કેટલીક સાંપ્રદાયિક જડતા આવી છે. એક બાજુ વાડા ગચ્છ મમત્વ, ક્રિયાભેદ:અને તેની ચર્ચાઓ, બીજી બાજુ આત્મ પ્રશંસા કરાવનારા ધાર્મિક ઉત્સવાના ક્રિયાકાંડમાં તે બ્રા અટવાઇ ગયા છે. તેમની દારવણી નીચે સમાજ પણ માટેભાગે તેમાં જ ધમ માની બેઠા છે. પણ મુખ્ય સતે।ષની વાત એ છે કે સમાજમાં ગમેતેવી પશુ ધર્મ શ્રદ્ધા અને સંયમમાર્ગ પ્રત્યે આદરસન્માન જાગૃત છે. પ્રાચીન તેમજ અત્યારના ધમ ગુરુઓએ પણ કેટલીક પક્ષાપક્ષી, મતમતાંતર અને કદાગ્રહ છતાં તે જાગૃત રાખીને આપણા ઉપર મહાન ઉપકાર કર્યો છે. ધર્મ શ્રદ્ધા અને ક્રિયાકાંડમાં જે કાંઈ દેષ-ક્ષતિ છે તે સમ્યજ્ઞાનન્દ્વારા દુર થઇ શકે તેમ છે, તે જ તેના ઉપાય છે. તે માટે જૈનધમ ના દાર્શનિક તેમજ ધાર્મિક સૂત્રગ્રંથ સિવાય ભાગ્યે જ બીજે કાઇ સ્થળે મળી શકતા જીવાદિ તત્ત્વાનું નિરૂપણ કરતા, જીવનમાં કષાય કે રાગદ્વેષજન્ય હિંસાદિક દેાષા આછા કરી અહિંસાદિક વ્રતા, દયા દાન શિયલ તપ સંયમના પાલનનુ મહત્વ સમજાવતા ધર્મગ્ર ંથોના અભ્યાસ-વાંચત-મનન-નિદિધ્યાસન અને શકય હાય તેમ તેમ વધતાપરિણામે પરિશીલનની જરૂર છે. આટલું થશે તેા ધર્મશ્રદ્ધા જે કેટલીક વાર અંધશ્રદ્ધા, દુરાગ્રહ કે અવિવેકનું રૂપ ધારણ કરે છે, અને યેાગ્યતા અને વિધિ જાળવ્યા વગર જે ઘણીવાર ધાર્મિક ક્રિયાકાંડ-ઉત્સવા કરવામાં આવે છે તે દેષ ણે અ ંશે દૂર થશે. જે ધાર્મિક જ્ઞાન અત્યારે પાઠશાળાએ મારફત અપાય છે તે ઘણું'ખરૂં' સામાયિક, પ્રતિક્રમનાં સૂત્રા પૂરતુ ઢાય છે. બાળકા વાદિ તત્ત્વા અને કવિષયક જ્ઞાનમ'થા સમજી શકે નહિ પણ તેના મુખપાઠ માટે ખાલ્યાવસ્થા જ અનુકૂળ છે અને મેાટી ઉમરે તેની વિશેષ અપૂર્ણાંક સમજણુ મેળવવામાં તે ધણું મદદગાર થશે. માટી ઉમરના માણસે બીજા ધણા વ્યવસાયને લઇને મુખપાઠ કરી શકે નહિ તે તે તેવા ગ્રંથાનું વાંચનમનન કરે. તેથી જૈન ગૃહસ્થમાજને સેકર્ડ નવાણું ટકા ભાગ જે જીવનમાં તત્ત્વવિચારણા અને આચારધર્મ ન શુદ્ધિ માટે મહત્વના જ્ઞાનથી વાંચિત છે તે મોટી ખામી દૂર થશે. તત્ત્વની સમજણુ આવતા આચારધર્માંની ક્રિયાશુદ્ધિ થશે અને અત્યારે શ્રીમ ંતાના પૈસા તથા લેાકાની શ્રદ્ધાબળે થવા ખાદ્ય ધાર્મિક ક્રિયાકાંડા અને તેના ઉત્સવેામાં અંજાઇ સ ંતેાષ માની મનાવી લેવા પડે છે તેમાં ઘણા સુધારા થશે. ધર્મ શ્રદ્ધા અને આચારક્રિયામાં સમ્યગ્દર્શનજ્ઞાનને સ્થાન આપવા શ્રાવક શ્રાવિકાઓએ વાદિ તત્ત્વા અને કર્માવિષયક ગ્રંથાના સામાયિક દ્વારા તેમજ અન્ય સમયે અભ્યાસ કરી તે અનુસાર જીવનવ્યવહાર શુદ્ધ રાખવા પ્રયાસ કરવા જોઈએ. તે માટે ધર્મગુરુઓએ પ્રેરણા ઉપદેશ આપવાં જોઇએ, અને આગેવાને તથા શ્રીમતેાએ અન્ય માર્ગે જેમ છૂટથી પૈસા ખવામાં આવે છે તેમ જ્ઞાનમાર્ગ દ્રવ્યના સદુપયેાગ કરવા જોઇએ. ઉચ્ચ પ્રકારના ધાર્મિક જ્ઞાનાભ્યાસ માટે દરેક મેટાં તીથનાં સ્થળા, શહેરા અને યાગ્ય સ્થાએ જ્ઞાન વિદ્યારેિ। દરેક સગવડ, સહાય, વ્યવસ્થા સાથે સ્થાપવાં જોઇએ અને તેને પૂરતી મદદ મળવી જોઇએ. ધર્મના જુદા જુદા માર્ગે દરેક વરસે જૈનગૃહસ્થે એક કરાડ રૂપીયા જેટલા ખર્ચી કરતા હશે. છતાં
