________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૩૭૪
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
(૪) જેમના નામથી મલ્લવાદી 'ગુચ્છ ચાલ્યે! એ મલ્લવાદી, આ પૈકી પહેલા જ ‘ ક્ષમાશ્રમણ ' પદવીથી અલ'કૃત છે એટલે એમના જ વિચાર કરવા પ્રસ્તુત છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ માસા
ભદ્રેશ્વરકૃત કહાવલી, પ્રભાચન્દ્રસૂરિષ્કૃત પ્રભાવકરિત, મૈતુગસૂરિષ્કૃત પ્રબન્ધચિન્તામણિ, રાજરોખરસૂરિષ્કૃત ચતુર્વિશતિપ્રમન્ધ યાને પ્રમધકારા અને સતિલકસૂરિષ્કૃત તત્ત્વકૌમુદી એ મલવાદીના જીવનવૃત્તાન્ત રજૂ કરનારી પ્રાચીન કૃતિ છે. એ પૈકી કહાવલી એ જ પાÉય કૃતિ છે અને એ લગભગ દસમા–અગિયારમા સૈકા જેટલી જૂની છે. પ્રભાવકરત, પ્રશ્નચિન્તામણિ, ચતુર્વિશતિપ્રમન્ત્ર અને 'તત્ત્વ કૌમુદી એ અનુક્રમે વિક્રમ સંવત્ ૧૭૩૪, ૧૦૬૨, ૧૪૦૫ અને ૧૪૨૨માં રચાયેલ છે. પ્રભાવકરત (મલ્લવાદી પ્રખ'ધ, લેા. ૮૩) પ્રમાણે મલવાદીષ્મે બૃહોને અને તેમના વ્યંતરાને વીર સ ંવત્ ૮૮૪( વિ. સ. ૪૧૪ )માં હરાવ્યા. આ રહ્યું એ પદ્યઃ— “ श्रीवीरवत्सरादथ शताष्टके चतुरशीतिसंयुक्ते ।
जिग्ये स मलवादी बौद्धांस्तद्व्यन्तरांश्चापि ॥ ८३ ॥ "
વિશેષમાં આ પ્રભાવકચરત(મલ, શ્વે, ૩૪)માં મવાદીએ રદ્વાદશાર નયચક્ર રચ્યાના ઉલ્લેખ છે. ચતુર્વિતિ પ્રર્શ્વ (પૃ. ૪૬) પ્રમાણે શાસનદેવીએ મલ્લવાદીને નયચક્ર નામતો ગ્રંથ આપ્યા. આમાં રહેલા ચમત્કારિક તત્ત્વને સાદા અર્થ એ થાય કે એમણે નયચક્ર નામને ગ્રંથ રચ્યા. આ ઉપરથી દ્વાદશારનયચક્રવાલ અને નયચક્ર એ બને એક જ ગ્રન્થ છે અને બીજું નામ એ પહેલાનું સંક્ષિપ્ત રૂપ છે એમ જોઇ શકાય છે. આના ઉપર સિંહ ક્ષમાશ્રમણે ટીકા રચી છે. મૂળ કૃતિ દાદારનયચક્ર એ નામથી ગાયકવાડ પૈર્વાત્ય ગ્રન્થમાલા તરફથી ટીકા સહિત છપાય છે અને એનું સંપાદનકાર્ય દક્ષિણુવિહારી અમવિજયજીના શિષ્ય મુનિ ચતુરવિજયજી કરે છે. અકલ કે નયેાનુ વિશેષ વિવરણ જાણવા માટે નયચક્ર જોવાની ભલામણ ન્યાયવિનિશ્ચય(૩, ૯૧)માં કરી. છૅ. પ્રસ્તુત ઉલ્લેખ નીચે મુજબ છેઃ—
“ છું તત્ત્વમવેરો તથાનાં નયત: ।૪ '
આ તયચક્ર તે મવાદીકૃત નયચક્ર જ હાવા જેઇએ એમ કૈલાશચન્દ્ર શાસ્રીએ ન્યાયકુમુદચન્દ્ર( ભા. ૧ )ની પ્રસ્તાવના( પૃ. ૭૬ )માં કહ્યું છે. વિશેષમાં
For Private And Personal Use Only
૧. આ ગચ્છના કાઇ આચાયે પ્રતિતિ કરેલી ધાતુની મૂર્તિ દિલ્હીમાં લાલા હજારીમલજી ઝવેરીના ધર દહેરાસરમાં છે અને એ લગભગ ચૈાદમી સદીની મૂર્તિ છે એમ “ શ્રી જૈન સત્ય પ્રકાશ ‘(ક્રમાંક ૭૩-૭૫)માં ૧૨મે પાને સૂચવાયુ છે.
૨. નૈગમ વગેરે સાત નયે। પૈકી દરેકના સે। સે। પ્રકાર સૂચવનાર સપ્તાતારનયચક્ર નામની કૃતિ નાશ પામેલી મનાય છે, જ્યારે આ કૃતિમાં પ્રત્યેક નયનાબાર બાર પ્રકાર હાવાનુ કહેવાય છે.
૪. મેં 'પાદિત કરેલી આવૃત્તિ પ્રમાણેના આ અંક છે.
૪. જુએ ન્યાયકુમુદચ( ભા. ૧ )ની પ્રસ્તાવના ( પૃ. ૭૬ )
