________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અંક ૧૨ મે ]
ન્યાયસ’પદ્મવિભવ
૩૮૩
મેલીએ છીએ, આપણા કામ સારુ બેાલતા નથી માટે તેમાં દોષ નથી એમ સમજી ઊંધું ચત્તુ કરવું તે પણ અન્યાય છે, દેરાસર અથવા ઉપાશ્રયના કારભાર કરનારાએએ તે ખાતાના મકાનો પોતાના ખાનગી કાર્યોંમાં વાપરવા નહિ, કાઈ માણુસ નાત જમાડતા હોય તેની સાથે કાંઈ બિગાડ હાય તેથી તેને વા બગાડવા કાંઈ લડાઇ ઊભી કરવી, પકવાલ વિગેરે જોઇએ તેથી વિશેષ બગાડ કરવા, સપ કરી વધારે ખાઇ જવું અને તેને તૂટ પડે તેવી યુક્તિ કરવી તે પણ અન્યાય જ છે. પરગમન કરવું નહિ, સ્ત્રી અગર પુરુષ કાંઈ સલાહ પૂછે તો બણ્યા છતાં ખોટી સલાહ આપવી નહિ, પોતાના ધણીના હુકમ સિવાય તેના પૈસા લેવા નહિ, એક બીજાને લડાઇ થાય તેવી સલાહ આપવી નહિં, પોતાની માન પ્રતિષ્ઠા વધારવા સારું અસત્ય ધર્મોપદેશ દેવા નહિ, અન્ય મતવાળા ધર્મ સંબંધી ખરી વાત કહેતા હોય એમ છતાં હું એ ધર્મો વધી જશે' એમ જાણી તે વાર્તા જાડી પાડવાની યુક્તિ કરવી તે પણ અન્યાય છે. પોતે અવિધિએ પ્રવર્ત્ત તે હોય અને ખીજા પુરુષને વિધિથી વતા જોઇ તેના ઉપર દ્વેષ ધારણ કરવો તે અન્યાય છે. દાણચોરી કરવી, ટાંપની ચોરી કરવી તેમજ ખરી પેદાશ છુપાવી ઘેાડી પેદાશ ઉપર સરકારને કર આપવા તે પણ અન્યાય છે. ખાતર પાડવું, ફ્રેંચી લાગુ કરવી અથવા લૂંટ પાડવી તે પણ અન્યાય છે. ગુણવતા સાધુ મુનિરાજ, દેવ અને ગુરુમહારાજના અવર્ણવાદ ખાલવા નહિ, તેમજ શુદ્ધ ધર્માંનાં અવળુ વાદ એલવા નહિ, કન્યાના પૈસે લઇ પેાતે વિવાહ કરવા નંહ. આ સિવાય બહુ પ્રકારે અન્યાય થઇ શકે છે. તે સર્વ ત્યાગ કરીને વ્યાપાર કરવા અર્થાત્ શુદ્ધ વ્યવહાર ચલાવવા તે માર્ગાનુસારીનું પ્રથમ લક્ષણ છે, આ એક જ લક્ષણ સમુચિત રીતે આવે તેા માર્ગાનુસારીના ખીન્ન લક્ષણા પણ સાંકળના કાંડાની માફક પ્રાપ્ત થાય છે. આ સત્ય હંમેશાં યાદ રાખવાનું કે-આ દુનિયામાં આપણે એક ગુણ સર્વાં રો ગ્રહુણ કરીએ અથવા પ્રહણુ કરવા પ્રયત્ન કરીએ તેા બીજા સદ્ગુણે પણ તેની પછવાડે ચાલ્યા આવે છે. આ વાત બહુ ધ્યાન રાખી મન પર ઠસાવવા જેવી છે. દાખલા તરીકે કાઈ માણસ સર્જાશે પ્રમાણિકપણું ગ્રહણ કરે અથવા તેવા થવા મહેનત કરે તો તે કદિ હિંસા કરે નહિં, અસત્ય ખેલે નહિ-સર્વે મહાપાપો પતી જાય છે; કારણ કે તે તેની ઊંડી વિચારણા ચાલે ત્યારે તેને જણાઈ નય છે કે આ સર્વ કૃત્યોને પણ અપ્રમાણિકપણામાં સમાવેશ થાય છે. માણુસ એક ગુ મેળવવા પાછળ જો આખી જિંદગી અર્પણ કરે તો તે સ પ્રકારના લાભો-અહિક અને પારલૌકિક મેળવી શકે છે.
ગૃહસ્થને આ ( માર્ગાનુસારી) સામાન્ય ધર્મ છે. આ ગુણી આવ્યા પછી જ વિશેષ ધર્માં સમ્યાદિની પ્રાપ્તિ થાય છે. અર્થાત્ સમકિત પશુ આ માર્ગાનુસારીના ગુણો આવ્યા હાય તેા જ આવે; અન્યથા શુદ્ધ દેવ-ગુરુ-ધર્મ ને માનતા તો મિથ્થાની સમજવેા; કારણ કે જેને તે દેવ-ગુરુ-ધમ માને છે, તે દેવે ગુરુએ કે ધમે માર્ગાનુસારીથી વિરુદ્ધ વર્તવાની આજ્ઞા જ કરી નથી, તે પછી તે દેવ-ગુરુ-ધર્મને માનતા સત્તા તેમની આજ્ઞાને, કાયદાને, નિયમને ન અંગીકાર કરે તે તેવા પુરુષ વસ્તુતઃ દેવ-ગુરુ-ધર્મને માનતો કેમ કહી રાકાય ? જરા ઊંડી બુદ્ધિએ વિચાર કરવાથી આ સમજી શકાય તેવું છે, આ સામાન્ય ચુણા આવ્યા વિના સમ્યકૂલની પ્રાપ્તિ થતી નથી, અને સમ્મતની પ્રાપ્તિમાં તે શુદ્ધદેવ-ગુરુ-ધર્માંની માનીનતા સમાઈ જાય છે. મુનિરાજશ્રી પુણ્યવજયજી
For Private And Personal Use Only
