________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
-
-
-
-
૩૭૮
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ આસો
મહત્તર પંજાબમાંથી નીકળી યાત્રાનિમિત્તે ફરતા ફરતા “ભિન્નમાલ” નગરમાં સ્થિર થઈને રહ્યા. એમને યક્ષદત્ત ગણિ નામે શિષ્ય હતા. તેમને ક્ષમાશ્રમણ' પદવી હતી. આ ક્ષમાશ્રમણને અનેક પ્રભાવશાળી શિષ્યો હતા. એ શિષ્યોએ ગુજરાતમાં ઠેકાણે ઠેકાણે જિનમંદિરા કરાવરાવીને આ દેશને રમણીય બનાવ્યા. યદત્ત પૂર્વધર હોય અને એથી એમને “ક્ષમાશ્રમણ’ કહ્યા હોય એમ માનતા ખેચાવું પડે છે,
૯. સંઘદાસ. કપ બહપસત્ર) નામના છેયસર ઉપર બે ભાસ ( ભાષ્ય ) છે. એ પૈકી નાનું (૬૬૦૦ ગાથાનું) ભાસ એમણે રચ્યું છે. વળી પંચકલ્પ ઉપર પણ બે ભાસ રચાયેલાં છે. એમાંનાં મોટા ભાસના કર્તા એઓ છે, જિનભણિ ક્ષમાશ્રમણે જે
યક૫ભાસ રસ્થાનું મુનિ પુણ્યવિજ્યજી કહે છે તેની કેટલીક ગાથાઓ પંચકમ્પભાસમાં છે; પણ એ આ સંઘદાસે રચેલા પંચકપભાસમાં છે કે કેમ તે જાણવું બાકી રહે છે.
: “ જૈન સાહિત્યનો સંક્ષિપ્ત ઇતિહાસ” નામની પોતાની કૃતિ( પૃ. ૧૪૭) માં મેહનલાલ દ. દેસાઈએ એમ કહ્યું છે કે-“ અનુમાને ૭ માં સૈકા અગાઉ થયેલા પંચકલપ મહાભાષ્યના કર્તા (પી. ૧, ૧૦૩) સંઘદાસ ક્ષમાશ્રમણે વસુદેવહિંડી નામને ચરિત ગ્રંથ પ્રાકૃતમાં આરંભ્યો તે ધર્મસેનગણિ મહત્ત પર કર્યો. ” . .
' આ પ્રમાણે આગમ ઉપર ભાષ્ય રચનાર તે જ વસુદેવહિંડીના કર્તા છે એમ જે અહીં કહેવાયું છે તે માટે શે આધાર છે? શું કેવળ નામની સમાનતા જોઈને આ અનુમાન દોરાયું છે કે વસુદેવહિંડીની રચના પઢમાણુગને અવલંબીને કરાયેલી હોવાથી તેમ કરાયું છે કે કોઈ અન્ય જ કારણ છે?'' : ' . .
જે. સા. સં. ઈ.(પૃ. ૧૮)માં સંઘદાસ ગણિ ક્ષમાશ્રમણની કઈક કૃતિમાંથી નીચેનું અવતરણ અપાયું છેઃ- "ण य किंचि अण्णुण्णायं पडिसिद्धं चा वि जिणवरिंदेहि । * જીલ્લા તેર માળા રે જ દોરä II”, '
હરિભદ્રસૂરિએ સંઘદાસગણિ ઉલ્લેખ કર્યો છે એમ પૃ. ૧૬૫ માં કહેવાયું છે તો આ સંઘદાસગણિ તે શું આગમન વ્યાખ્યાતા છે કે કેમ ? અને એની શી સાબિતી ?
વસુદેવહિંડી એ નામથી વસુદેવહિંડી સંપૂર્ણતા અને ધમ્મિલહિંડીને અમુક ભાગ પ્રસિદ્ધ થયેલ છે. એના પહેલા ભાગના પ્રાસ્તાવિક નિવેદન(પૃ. ૩)માંથી અહીં હું બે બાબત નાંધીશ:– ' , , ; , , " . "
(૧) સંઘદાસગણિ વાચકે રચેલ વસુદેવહિંડી વચમાં તેમ જ અંતમાં ખંડિત છે અને એ ખંડિત ભાગનું પરિમાણ લગભગ એક હજાર ક જેટલું છે. ' . કે . ' '૧. જુઓ મારી કૃતિ નામે “ A History of the Canonical Literature of the Jainas” (પૃ. ૭૭ અને ૯૬).
For Private And Personal Use Only
