Jain Dharm Prakash 1943 Pustak 058 Ank 12

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 8

૩૮૬ શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ ફીશુને આત્મા [ પ મૂતે સદુથા] શેયપણે એટલે જાણવા ગ્યપણે પ્રાપ્ત થયેલા આ પૃથ્વી વગેરે ભૂતોથકી, અથવા ઘટ, પટ વિગેરે ભૂતોના વિકારોથકી
આ પૃથ્વી છે, આ ઘડો છે, આ વસ્ત્ર છે” ઈત્યાદિ પ્રકારે તે તે ભૂતના ઉપગરૂપે ઉત્પન્ન થઈને [ વાવાઝgવિનતિ ] તે ઘટ વિગેરે ભૂતનો રેયપણે અભાવ થયા પછી આત્મા પણ તે પદાર્થોના ઉપયોગરૂપે વિનાશ પામે છે, અને બીજા પદાર્થના ઉપગરૂપે ઉત્પન્ન થાય છે, અથવા સામાન્ય સ્વરૂપે રહે છે. [૨ ત્યાંસારિત] આવી રીતે પૂર્વના ઉપગરૂપે આત્મા ન રહે. હોવાથી તે પૂર્વને ઉપગરૂપ સંજ્ઞા રહેતી નથી. આ વેદપદેથી ઘટપટાદિ ભૂતની અપેક્ષાએ આત્માના ઉપયોગની ઉત્પત્તિ અને વિનાશ સૂચવેલ છે, પણ તેથી ભૂતેમાંથી ચેતન્ય ઉત્પન્ન થાય છે એમ સમજવાનું નથી. ચેતન્ય એ ભૂતને ધર્મ નથી, પણ આત્માને ધર્મ છે. આત્મા દ્રવ્યરૂપે નિત્ય છે, અને તેથી આત્મા પરલેકમાં જાય છે તથા પલકથી આવે છે. આત્મા અનંતા છે. જે આત્માએ જેવાં કર્મ કર્યા હોય તે અનુસારે તેને ગતિ મળે છે.”
આ પ્રમાણે પ્રભુ શ્રી મહાવીર પરમાત્માનાં વચનો સાંભળી પંડિત મેતાર્યને જે સંશય હતો તે નષ્ટ થયે, તેમને નિર્ણય છે કે પરલેક છે. સંશય નષ્ટ થતાં તે પિતાના ત્રણ સો શિખ્યા સાથે તે જ વખતે પ્રભુ પાસે ૩૭ વર્ષની ઉંમરે દીક્ષા લઈ ગણધર પદવી પામ્યા. ૧૦ વર્ષ છદ્મસ્થપણુમાં રહી, ૪૭ મા વર્ષની શરૂઆતમાં તે કેવલી થયા. ૧૬ વર્ષ કેવલીપણે વિચરી છેવટે દર વર્ષનું સયુ પૂર્ણ કરી, જન્મજરાદિ ઉપદ્રવરહિત પરમપદને પામ્યા. બાકીની બીના પ્રથમ ગણધરની માફક જાણવી.
૧૧. બાલમુનીશ્વર શ્રી પ્રભાસ ગણધર રાજગૃહી નગરીમાં કેડિન્ય ગેત્રમાં જન્મેલા બલ નામના બ્રાહ્મણ રહેતા હતા. તેને અતિભદ્રા ( અતિબેલા) નામની સ્ત્રી હતી. તેમને ત્યાં કર્ક રાશી અને પુષ્ય નક્ષત્રમાં એક પુત્રનો જન્મ થયે. તેનું નામ પ્રભાસ પાડ્યું. તે અનુક્રમે સર્વ શાસ્ત્રોમાં નિષ્ણાત બને. આ શ્રી પ્રભાસ બ્રાહ્મણ ૩૦૦ શિષ્યના અધ્યાપક હતા. તેમને “મેક્ષ છે કે નહિ? એ સંદેહ હતો. પ્રભુ શ્રી મહાવીરદેવના પસાયથી તે કઈ રીતે દૂર થયે? તે બીના ટૂંકામાં આ પ્રમાણે જાણવી
પૂર્વોક્ત રીતે ઈદ્રભૂતિ વિગેરે દસે જણને દીક્ષિત થયેલા સાંભળી અગિયારમાં પ્રભાસ નામના પંડિતે વિચાર્યું કે- જેના ઈન્દ્રભૂતિ વિગેરે દસે જણ શિષ્ય થયા તે મારે પણ પૂજ્ય જ છે, માટે હું પણ તેમની પાસે જાઉં અને મારો સંશય પૂછીને દૂર કરું.” આ પ્રમાણે વિચારી તે પ્રભાસ પંડિત પિતાના ત્રણ સો શિષ્ય
સાથે પ્રભુ પાસે આવ્યો. પ્રભુએ તેમને કહ્યું કે-“હે પ્રભાસ! તને એ સંશય છે કે• “મોક્ષ છે કે નહિ?” આ સંશય તને પરસ્પર વિરુદ્ધ ભાસતા વેદપદેથી થયો છે–