Jain Dharm Prakash 1943 Pustak 058 Ank 12

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 9

- -
-
-
અંક ૧૨ મે ] શ્રી ગણધરકલ્પલતા
૩૮૭ નરામર્શ વ ચરિત્ર છે”
ઉપરના વેદપદોથી તું જાણે છે કે મોક્ષ નથી. તે વેદપદનો અર્થ તું આ પ્રમાણે કરે છે-જે અગ્નિહોત્ર તે જરામર્થ એટલે માવજીવ કરે, અર્થાત અગ્નિહેત્રની ક્રિયા આખી જિંદગી સુધી કરવી અગ્નિહોત્ર ક્રિયા કેટલાક જીવોને વધતું કારણ અને કેટલાકને ઉપકારનું કારણ હોવાથી દુષમિશ્રિત છે, તેથી અગ્નિહોત્ર કરનારને સ્વર્ગ મળે છે, મેક્ષ મળતો નથી. આવી રીતે ફક્ત સ્વર્ગરૂપ જ ફલ આપનારી ક્રિયાને આખી જિંદગી સુધી કરવાનું કહેલું હોવાથી મોક્ષરૂપ ફલ આપનારી ક્રિયા કરવાનો કોઈ કાળ રહ્યો નહિ, કેમ કે આખી જિંદગી સુધી અગ્નિહોત્ર કરનારને એ કર્યો કાળ બાકી રહ્યો કે જે કાળે તે મોક્ષના હેતભૂત ક્રિયા કરી શકે? તેથી મેક્ષને સાધનારી ક્રિયાને કાળ ન કહેલો હોવાશ્રી જણાય છે કે મોક્ષ નથી. પણ વળી– . "वै ब्रह्मणी वेदितव्ये, परं अपरं च । तत्र परं सत्यज्ञानम् , अनन्तरं ब्रह्मेति ॥"
[ વાળા વેવિત ] એટલે બે બ્રહ્મ જાણવાં, [vમ્ અપt a] એક પર અને બીજું અપર. [ તત્ર સત્યશાન] તેમાં પરબ્રહ્મ તે સત્યજ્ઞાન જાણવું, [૩નત્તર પ્રક્ષેતિ ] અને અનંતર બ્રહ્મ એટલે મોક્ષ જાણવું એ વેદપદેથી તથા “વૈષા ગુદા ફુવIEા–એટલે સંસારને વિષે આસક્ત એવા પ્રાણીઓને આ મુક્તિરૂપી ગુફા દુરગાહ એટલે પ્રવેશ ન થઈ શકે એવી છે.” ઈત્યાદિ વેદપદોથી મોક્ષ સત્તાની હયાતિ જણાય છે.
આવી રીતે પરસ્પર વિરુદ્ધ ભાસતા વેદપદેથી તું સંશયમાં પડ્યો છે કે મોક્ષ છે કે નથી?” પરંતુ હે પ્રભાસ ! તારો આ સંશય અયુક્ત છે, કેમકે–“રામર્થ વા ચરિત્રદોત્રમ્” એ વેદપદોનો ખરે અર્થ તું સમજે નથી. તે વેદપદોમાં જે “વા” શબ્દ છે તે અપિ એટલે “પણ” અર્થવાળો છે, તેથી એ વેદપદેનો અર્થ એમ થાય છે કે–ચાનવ સુધી પણ અગ્નિહોત્ર હેમ કરવો, અર્થાત્ જે કઈ સ્વર્ગન અથી હોય તેણે આખી જિંદગી સુધી પણ અગ્નિહોત્ર કરે, અને જે કોઈ મોક્ષનો અથ હોય તેણે અગ્નિહોત્ર છોડીને મેક્ષસાધક ક્રિયા પણ કરવી, પણ દરેક પ્રાણીઓ અગ્નિહોત્ર જ કરવો એ નિયમ નથી. આ પ્રમાણે “અrg' શબ્દને અર્થ છે. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કેજેને ફક્ત સ્વર્ગની ઈચ્છા હોય તેણે તે આખી જિંદગી સુધી અગ્નિહોત્ર કરવો, પણ જે ભવ્યજીવો મેક્ષના અથ હોય તેમણે તો અગ્નિહોત્ર ન કરતાં મોક્ષસાધક ક્રિયા જરૂર કરવી જોઈએ.” આ પ્રમાણે તે વેદપનો અર્થ હોવાથી મક્ષસાધક ક્રિયાનો પણ કાળ કૌો જ છે, માટે મોક્ષ છે. શુદ્ધ જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્રવડે જ્યારે સર્વ કર્મક્ષય થાય ત્યારે તે મળે છે. આ પ્રમાણે પ્રભુ શ્રી મહાવીરદેવનાં વચન સાંભળીને પ્રભાસ પંડિતને સંશય દૂર થયા. તેમને નિર્ણય થયે