Jain Dharm Prakash 1919 Pustak 035 Ank 07

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 9

સૂક્તમુક્તાવેળી.
૨૦૯
છે, તેમજ શિવ જે મહાદેવ તેને તનય-પુત્ર નામે કાર્તિકેય અથવા ગણપતિ તે બ્રહ્માની પુત્રી સાથે સંગ પાયે તે લક્ષમીના પ્રભાવથી, ટુંકાણમાં જેના તરફ લક્ષમી કૃપાકટાક્ષથી ( પ્રસન્ન થઈ) જેવે તે સકળ સુખ-સંપદા પામે. ૧ લસમી–દેવીના બળ-સહચાર્ય–સદા સહવાસથી યશોદાને નંદન-પુત્ર જે કૃષ્ણ વાસુદેવ તેના ઉપર સહુ કઈ મેહી પડ્યા અને એ લમી વગરના શંભુ-શંકર –મહાદેવ જે વિરૂપ-ર-બિભત્સ રૂપને ધારતા હતા, તે ભિક્ષુ-ભિખારીની જેમ કશી શોભા પામ્યા નહિ. વળી દક્ષ્મીના પ્રભાવથી એક રાંકા નામના શેઠે શિલાદિત્ય જેવા નરપતિ–રાજાને પણ પરાભવ કર્યો, તેમજ વિક્રમાદિત્ય રાજાએ એ લક્ષ્મીનીજ પ્રસન્નતાથી દુનિયાના લેકોને અનૃણ (રણમુક્ત)કરી, સહુને રાજી કરી પિતાના નામને સંવત્સર ચલાળે.(આમાંના પ્રથમ છંદમાં કહેલા દાખલા લેકિક શાસ્ત્રમાં પ્રસિદ્ધ જાણીને કહેલા જણાય છે. બેધ લેવા માટે જ તે ઉપગી લેખવાના છે.) ૨
પરમાર્થ-ગૃહસ્થાશ્રમ સારી રીતે ચલાવવા ઈચ્છનારા ગૃહસ્થોને લક્ષમ (ધન) ની ડગલે ને પગલે જરૂર પડે છે. કહે કે તેના આધારે તેને સઘળે સંસાર વ્યવહાર ચાલી શકે છે. પુરૂષાર્થ ફેરવી, ન્યાય-નીતિ-પ્રમાણિકતા સાચવી, યથાયોગ્ય વ્યવસાય કરનારની ઉપર લક્ષ્મી દેવી પ્રસન્ન થાય છે-તેને લક્ષ્મી સ્વય મેવ વરે છે, કહો કે તેની ડોકમાં પોતેજ વરમાળા નાંખે છે. સમર્થ શાસ્ત્રકારોએ લમીને પેદા કરવા તેમજ તેને સ્થિર કરી ( ટકાવી) રાખવાનો અકસીર ઉપાય, ન્યાય, નીતિ કે પ્રમાણિકતાથી સાવધપણે વ્યવસાય કરવા રૂપજ વખાણેલ છે. તેમ છતાં કઈક અજ્ઞાની અને લેભી જનો તે લક્ષમીને અનીતિ-અન્યાયથી જ પેદા કરી લેવા મથે છે, પણ પુન્ય વગર તે પ્રાપ્ત થતી જ નથી અને કદાચ પ્રાપ્ત થઈ જાય તે તે અનીતિ-અન્યાયનું ઉપાસન કરનાર પાસે વધારે વખત ટકતી નથી. વળી જે સારાં સુકૃત્ય કરે છે તેમને લક્ષ્મીની ઈચ્છા ન હોય તો પણ તે ગમે ત્યાંથી સહેજે આવી મળે છે. અત્યારે જેમને લક્ષમી પ્રાપ્ત થઈ હોય તે પૂર્વે કરેલાં સુકાયા પ્રભાવથી જ થઈ હોય છે પરંતુ લક્ષ્મીને પામ્યા છતાં જે મદમસ્ત બની સુકૃત્ય કરતાં નથી તેમને પ્રથમ કરેલું પુન્ય ખલાસ થતાં દુર્દશા જ ભેગવવી પડે છે; તેથી સુર જનેએ ન્યાય, નીતિથી બને તેટલી લક્ષ્મીનું ઉપાર્જન કરી, તેને સદુપગ જ કરવો ઘટે છે.
કહેવાય છે કે “ત્યાગે તેની આગે” અને “માગે તેથી નાસે તે હકીકત બહુજ અર્થસૂચક છે. જે કોઈ મહાનુભાવ લક્ષમીને અસ્થિર-(ચપળ સ્વભાવ અને અસાર સમજી, તેની ઉપરની મમતા-મૂછ તછે, પરમાર્થ દાવે તેને સારાં ક્ષેત્રોમાં વિધિપૂર્વક વાવે છે તેને તેથી અનંત ગુણ દ્રવ્ય અને ભાવ લક્ષમી અનાયાસે મળી આવે છે એ વાત ખરી છે. તેમજ જે કઈ યોગ્યતા વગર તે લક્ષમીની યાચના કરે છે, વિધિધ પ્રકારના વ્યવસાય કરે છે, કાળાં ધોળાં કરે છે અને તેને