________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
';* &" '
ઇ
;
- - -
-
*
*
*
*
*
*
આપણું સામાજિક સવાલે.
૨૧૭ હિંદુ અને થોડા જૈન રહેવું પાલવશે નહિ. આના કરતાં એક તદ્દન નવીન સ્થિતિ પણ ભવિષ્યમાં આવવી સંભવે છે અને તે ઘણી જ અનિષ્ટ છે. એમાં લેકે ધર્મની દરકારજ નહિ કરે, ધર્મ સંબંધી વિચારજ નહિ કરે, એની ગણના અગત્યની બાબ તમાં થશે જ નહિ એ અનિષ્ટ સ્થિતિ છે અને અત્યારે જે જેસથી કહેવાતી સંસ્કૃFતિને પશ્ચિમને પ્રવાહ આવે છે તે જોતાં એ સ્થિતિ આવે તે ધર્મનું રહસ્ય બહાળે ભાગે ઘસડાઈ જશે અને માત્ર નામ નિશાનજે રહેશે. અત્યારે યુરોપમાં ફીશ્ચિયાનીટી માત્ર નામને ધર્મ છે, ત્યાં ધર્મ માટે કોઈને દરકાર નથી, ત્યાં તો વહે લી સવારથી મોડી રાત સુધી ધનપ્રાપ્તિના મંત્રો ગેહેવાય છે, માનવજાતિના મોટા સમૂહને પણ ધનપ્રાપ્તિના સાધને ગણી કામ લેવામાં આવે છે અને અત્યંત સખત જીવનકલહમાં ડુબી ગયેલ પ્રજા ધર્મને વિચાર કરતી જ નથી, એને વિચાર કરવાને સમય પણ મળતા નથી અને એ સ્થિતિમાં છેલલા મહાવિગ્રહે ઘણે વધાર કર્યો છે. એ પાશ્ચાત્ય પદ્ધતિ અને જીવનકલહ વધે તેવા પ્રશ્નને આપણે પણ દાખલ કરી દીધા છે, અજાણતાં કે જાણતાં વિશેષ જેમાં તે આપણું જીવન સાથે એકમેક થતા જાય છે અને એમજ ચાલ્યા કરશે, તે શાંતિસુખમાં રહેનાર આ ભારતભૂમિ પણ ચકડોળે ચડશે અને ધમોભિમુખ પ્રજા ધર્મથી વિમુખ થતી જશે. આવી સ્થિતિ થાય તે આપણી ધર્મ સંબંધી વિચારણાઓ અવશ્ય ઘટી જશે અને કદાચ જેમ કેટલીક પાશ્ચાત્ય પ્રજાઓ રવિવારે. ધર્મને નામે બહાર ફરવા નીકળી પડે છે કે સારાં કપડાં પહેરી દેવળમાં માત્ર જઈ આવે છે તેવી સ્થિતિ નામ માત્ર રહે તેપણ ધર્મ રહસ્ય છે તેમાં રહી શકે જ નહિ. આ પ્રશ્ન આખા હિંદુસ્તાનને લાગુ પડે છે અને તે પર પણ જરૂર વિચાર કરવો જ પડશે. આપણે જે વસ્તુ પર હાલ વિચાર કરીએ છીએ તે એ છે કે ધર્મ સંબંધી વિકાસમાં આપણે સાંસારિક વિકાસ બીજી દિશાએ રાખીએ તે વિકટ સ્થિતિ ઉભો થાય અને આપણે જે સામાજિક પરિસ્થિતિના જૂદા જૂદા વિચારે કરવાના છે તેમાં આપણે અગત્યના પ્ર”નેને ઘુંચવી નાખીએ
આ બધી વિચારણા કરતાં દરેક પ્રસંગે એટલું યાદ રાખવાની જરૂર છે કે આપણે જેન છીએ, આપણે હિંદવાસી છીએ અને એ હકીકત લયમાં રાખીને જ આપણે આપણા પ્રશ્નોના નિકાલ કરવાના છે. આપણી સમાજ તરફની ફરજો શી છે? આપણી દેશ તરફની ફરજો શી છે? તેને ખ્યાલ કરતાં આપણે જો બીજા વિચારમાં દેરવાઈ જઈએ તો આપણા વિચારે ધમની નજરે સર્વગ્રાહી થવા સંભવે નહિ. ધર્મને વાંધો આવે, ધર્મની મુખ્ય આજ્ઞાઓને લેપ થતો જોવામાં આવે, ધર્મના આંતરરહસ્ય સાથે વિરોધ જણાઈ આવે, તેથી તેવા નિર્ણય સાથે આપણને કોઈ સંબંધ નથી અને તે નિર્ણય કદાચ ઉપર ઉપરનાં વિચારથી આદ
*
5
=
* * * *
*
.
'
For Private And Personal Use Only
