________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
જીહાર શબ્દના ઉદ્ઘાપાટુ,
જોઇએ, પણ અત્ર તે ત્રણ છે. સ્વરયુક્ત વ્યંજનના અનુસરણે સ્વીકારીએ તે ત્રણી સંખ્યા મળે છે પણ તેમાં પદિ મૂળના પ્રતિમાષ થતા નથી. ૐ માંથી “ ઝુગદીશ ” નીકયા પણ અસલ શબ્દ “ જગદીશ ” છે. ( કદાચ સાંસ્કૃત ‘જંગદીશ ’ નુ હિન્દીરૂપ ‘નુગદીશ ' ગણી કામ લેઇ શકાશે.') માંધી “ હરિ ” નીકળ્યા. પણ હૈં। ગર્ભિત કાનાના ખુલાસા થતા નથી. ૬ માંથી “ રામ ” નીકળ્યા પણ રામ માં કાના ઉમેરાયેલે છે, નિયમની જોડે તે સંગત નથી.
t
,,
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પણ આ બધી કલ્પનાએની આપણને ભાગ્યેજ દરકાર છે. આ અસ્ફેટને નથી વ્યુત્પત્તિ શાસ્ત્રના ટેકા, નથી કાઇપણ વ્યાકરણ ગ્રંથની સ ંમતિ. આમાંનું કાંઈ હૅતે તે તેઓ જૈન હાવા છતાં તેમના અજૈન અર્થ સ્ફોટને માટે આપણે તેમને ઉપાલંભ આપવાનું કારણ પ્રાપ્ત થાત નહિ .જે રીતે ખુલાસેા કરવામાં આવ્યા છે તે રીતે જોતાં તેમાં શાસ્ત્રીયનિરૂપણુ નથી પણ મતિકલ્પનાજન્ય વિલાસમાત્ર છે અને એવી રીતે તે કાઇ પણ શબ્દને પ્રસિદ્ધિને અનુરૂપ બનાવી શકીએ. જીએ-~ હૈં હા હરિ પીછાણિયે, મૈં રામે' રામ નામ; મેં ઝ્મા મહાદેવ જાણિયે, તાકા નામ ફરામ.
આવી રીતે મળઃ–ધાન–ગધેડા ઇત્યાદિ હરકેાઈ શબ્દ માટે બની શકે. જીઓ-માદ.
વખ્ખા મધુ બળદેવના, જીલ્લા લક્ષ્મીપતિ જાણ; દા દાનવને દળે, વ કૃષ્ણ પ્રમાણુ.
در
એ ખરૂ છે કે સ ંસ્કૃતમાં શબ્દના પ્રત્યેક અક્ષરના અંર્થના વિસ્તાર કરી મનાવાંછિત ઈષ્ટા કાઢવાના પ્રચાર છે, પણ વ્યુત્પત્તિ અને કાશના પ્રખર આધારવિના તેમ થઇ શકતુ નથી. જીહારના પ્રત્યેક અક્ષરેમાંથી જે અર્થો કાઢવામાં આવ્યા છે તેને કાઇ શબ્દાનુશાસનના કે કાઇ કાશના આધાર નથી. પ્રાચીન સંસ્કૃત-પ્રાકૃત પ્રથામાંથી કોઇ આધાર મળી શકે તે “ નુહાર ” શબ્દ અસલ કયા સ ંસ્કૃત શબ્દ ઉપરથી ઉત્પન્ન થયા. હાવા જોઇએ તેના નિર્ણય કરવામાં વિચારસરણુિને કાંઇક મદ મળી શકે, તે તેવા પરિચયીએ તેવું કાંઇક શેાધી કાઢે એવું આપણે ઇચ્છીશું. જીહાર શબ્દ અને “ જુડારવુ શબ્દ આમ નામ અને ક્રિયાપદનાં બંને રૂપે આ શબ્દ પ્રચલિત છે, અને તે શબ્દ સેકડા વર્ષથી પત્રવ્યવહારમાં જીહાર વાંચજો-જીવાર વાંચજો–વાર વાંચજો–ઝવાર વાંચો ” આવી જાતની વિવિધતાથી વપરાતે આવે છે. સામાન્ય સમજ એવી છે કે એનુ ક્રિયાપદરૂપ ભેટવાના અર્થમાં છે; આ શબ્દ જૂના ગુજરાતી સાહિત્યમાં પણ પ્રવેશ પામેલા છે.
<<
"C
For Private And Personal Use Only
