Jain Dharm Prakash 1918 Pustak 034 Ank 03

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 7

ચાત્રિ અતિશય.
૭૧
જન સુધી ભૂમિનું પ્રમાર્જન કરે છે. (૧૪) પભુ જ્યાં જ્યાં વિહાર કરે છે ત્યાં ત્યાં ચાસ, મેર અને પિોપટ વિગેરે પક્ષીઓ પ્રભુને પ્રદક્ષિણું દે છે. (૧૫) જે સ્થળે પ્રભુ વિરાજે છે ત્યાં ધુળી રામાવવા માટે મેઘકુમાર દે ઘનસારાદિ યુક્ત ગદકની વૃષ્ટિ કરે છે. (૧૬) સમવસરણની ભૂમિમાં ચંપક વિગેરે પંચરંગના પુષ્પોની જાનુપ્રમાણ વૃષ્ટિ થાય છે. (૧૭) તીર્થકરના મસ્તકના કેશ, દાઢી, મુછ તથા હાથ પગના નખ વૃદ્ધિ પામતા નથી. (૧૮) તેમની સમીપે સર્વદા ઓછામાં ઓછા એક કરોડ ભુવનપતિ વિગેરે ચારે નિકાયના દે રહે છે. (૧૯) જિનેશ્વર જે સ્થાને વિચરતા હોય છે. ત્યાં વસંત વિગેરે સર્વ વાતુના મનહર પુષ્પફળાદિકની સામગ્રી પ્રગટ થાય છે, એટલે બધી ઋતુઓ સમકાળે ફળે છે.
આ પ્રમાણે દેવતાઓના કરેલા ગણેશ અતિશયે મેળવતાં એકંદર ચોત્રીશ અતિશયો સર્વ તીર્થકરને હોય છે. જન્મના ચાર અતિશયે સિવાયના બાકીના ત્રીશ અતિશય ભગવંતને કેવળજ્ઞાન થયા પછી હોય છે. તીર્થકરને તીર્થંકરનામકર્મની પ્રકૃતિ સત્તામાં હોય છે, પણ તેને ઉદય તે કેવળજ્ઞાન થયા પછી જ થાય છે. તેથી આ સર્વ પ્રભાવ તીર્થકર નામકર્મની પ્રકૃતિને પણ ગણી શકાય. જો કે આ અતિશને ઉદય તેમને હોય છે, છતાં ભગવંત તેમાં લેશમાત્ર આસક્ત થતા નથી કે તેમાં રાગ ધરાવતા નથી. તીર્થકરે જન્મથી જ જે જે વસ્તુઓ ભેગવે છે તેમાં રાગી થતા નથી પણ તેને ભેગકર્મના ફળ વિપાક સમજી માધ્યસ્થવૃત્તિ રાખે છે.
૧ જ્ઞાનાતિશય, ૨ વચનાતિશય, ૩ પૂજાતિશય, અને ૪ અપાયાપગમાતિશય. આ પ્રમાણેના ચાર અતિશયની અંદર ઉપરના ત્રીશે સમાવેશ થાય છે. તીર્થકર ભગવંત તદ્દભવ મુક્તિગામી હોવા છતાં દીક્ષાને અવસરે વરસીદાન દઈ ૨હસ્થ પણાને ત્યાગ કરી દીક્ષા અંગીકાર કરે છે. આ ઉપરથી સંસારમાં રહી મુક્તિ મેળવવાને દાવો કરનારાઓએ ધડે લેવા જેવો છે. બેશક મરૂદેવી માતા, અને ભરત ચકી વિગેરે કેટલાક મહતમાઓ સંસારમાં રહી કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન કર્યાના દાખલાઓ છે, પણ તેવા દાખલાઓ કવચિત જ બને છે, તેથી તે મુખ્ય માર્ગ કહે વાય નહિ. તેવા મહાન પુરૂના ચરિત્રનું અવલોકન કરીશું તો આપણને જણાશે કે સંસારી છતાં તેઓ કેવળ સાધુવૃત્તિથી સંસારમાં રહેતા હતા. બાહ્યથી ગમે તેવું લિંગ હોય તોપણુ ગુણસ્થાનકના નિયમ પ્રમાણે છઠ્ઠ ગુણસ્થાનક જે સર્વવિરતિ સાધુમુનિરાજ આશ્રી મનાય છે તે પ્રાપ્ત કર્યા સિવાય તે તેઓ ઉપલા ગુણસ્થાનકે જઈ શકે જ નહિ. તેઓ પણ કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન થયા પછી જે તેમનું આયુષ્ય શેષ રહેલું હોય છે તે સાધુપશુના વેશને અંગીકાર કરે છે. '
તીર્થકર મહારાજાઓ દીક્ષા અંગીકાર કર્યા પછી અને કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન થવાના વચલા કાળમાં ચાર ઘાતિકર્મ ખપાવવાને તપસ્યાદિ કરે છે તથા પરિસહ