Jain Dharm Prakash 1917 Pustak 033 Ank 03

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 7

પ્રશમરતિ પ્રકર.
રાધ મુનિરાજના દર્શન માત્રથી પૂજ્ય પ્રકારે રાખ્યદાન પ્રાપ્ત થાય છે તે નિ. સ સમકિત કહેવાય છે. શુભ પરિણામ, નિસને સ્વભાવ એ ત્રણે શ એજ અર્ધના વાચક છે.
હવે જે ગુરૂમહારાજ વિગેરેના ઉપદેશથી શુભ પરિસ્થામ ઉત્પન્ન થાય છે અને તેથી થીભેદ થતાં સમકિત પ્રાપ્ત થાય છે તે અધિગમ સમકિત કહેવાય છે. શુભ પરિણામની તો બંનેમાં તુલ્યતા છે, માત્ર કારણ પર જ ભેદ છે. શિક્ષા, આગમદેશ ને શાશ્વશ્રવણે એ ત્રણે અધિગમના વાચક જ છે.
સમ્યગદર્શન તે આત્મસ્વરૂપનું વાસ્તવિક દેખવું, તે તત્વાર્થદ્ધાનવડે જ થાય છે. એટલે સમ્યન ને સમકિત એક જ વસ્તુ છે. રરરરર૩.
હવે આ પ્રકારે પ્રાપ્ત થતા સમકિતની અપ્રાપ્તિ તેમજ તેનાથી વિપર્યય ભાવ તે મિથ્યાત્વ છે એમ કહે છે અને જ્ઞાનના ભેદ સમજાવે છે. .
एतत्सम्यग्दर्शनमनधिगमविपर्ययौ तु मिथ्यात्वम् । ज्ञानमथ पञ्चभेदं तत्प्रत्यक्ष परोक्षं च ।। २२४ ॥ तत्र परोक्ष द्विविधं श्रुतमाभिनिवोधिकं च विज्ञेयम् । प्रत्यक्षं त्ववधिमनःपर्यायौ केवलं चेति ॥ २२५ ।। एषामुत्तरभेदविषयादिभिर्भवति विस्तराधिगमः । एकादीन्येकस्मिन् भाज्यानि त्वाचतुर्थ्य इति ।। २२६ ।। सम्यग्दान सम्यग्ज्ञानमिति नियमतः सिद्धम् ।।
आद्यत्रयमज्ञानमपि भवति मिथ्यात्तसंयुक्तम् ।। २२७ ।। ભાવાર્થ –ઉપર કહેલા સમ્યગદર્શન (તત્ત્વશ્રદ્ધાન)થી વિપરીત, ગુરઉપદે. શિને અનાદર અને સંશય તે મિથ્યાત્વ છે. પ્રત્યક્ષ અને પરોક્ષ એવું જ્ઞાન પાંચ પ્રકારનું છે. તેમાં શ્રુતજ્ઞાન અને મતિજ્ઞાન એમ બે પ્રકારનું જ્ઞાન પોલ જાણવું અને અવધિ, મન:પર્યાય તથા કેવલ એ ત્રણ પ્રકારે પ્રત્યક્ષ (જ્ઞાન) જાણવું. ઉત્તરદ વિષયવડે કરીને આ જ્ઞાનને વિશેષ બોધ થઈ શકે છે. એક આત્માને વિરે એકથી માંડીને ચાર જ્ઞાન પર્યત હોવા ઘટે છે. સમ્યગ્દષ્ટિ જીવનું જ્ઞાન નિધ્ધ કરીને સમ્યગ જ્ઞાન કહેવાય છે, તેમજ મિથ્યાત્વસંયુકત એવાં આદિનાં ત્રણ (જ્ઞાન) અજ્ઞાન કહેવાય છે. ર૨૪–૨૨૫-૨૨૬-૨૭. વિવેચન—આ ચાર લોક પૈકી પ્રથમના અર્ધા લોકમાં જ મિથ્યાત્વનું तु शब्दात संशयार
''