________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
*
જૈન ધર્મ પ્રકાશ,
વિચાર કરીએ. શરૂઆતમાં આ સબંધમાં ઉપર ઉપરથી સ્થળ ત્યાગ કરવાનું અનવુ સંભવે છે, તેથી આ પ્રથમના પગથીયાપર ખાસ વિચાર કરીએ. ત્યાં સ્થૂળ હિંસાના પ્રસંગો ચાર કારણેાથી ઉત્પન્ન થાય છે એમ દનકાર કહી ગયા છે; આકુટ્ટીથી, દર્પથી, પ્રમાદથી, અને કલ્પથી. કુટ્ટીહિંસામાં અમુક વસ્તુ અન તકાય છે માટે ન ખાવી, અમુક વસ્તુ અભક્ષ્ય છે માટે ન ખાવી, અમુક વસ્તુ અત્યંત માદક છે માટે ન ખાવી એવેશ નિષેધ કર્યાં હોય ત્યારે નિષેધેલ છે. માટેજ ખાવુ એવી વૃત્તિ થઈ આવે તેને સમાવેશ થાય છે. રસલેલુપ્તપણે આવા પ્રકારની વૃત્તિ ઘણીવાર થઇ આવે છે તે અવલોકન કરવાથી જણાઇ આવશે. અમુક વસ્તુ ખાવાની અડચણ ન હેાય તે પણ તેના સમધમાં ઉપયેગ ન રાખવા, ફળે શાખને આખાંને આખાં મારી દેવાં એ રાવ આછુટ્ટીહિંસામાં આવે છે, આ માટે
દાપ છે.
દૃહિ‘સામાં અભિમાનથી વિના કારણે પ્રવૃત્ત થવાનું મન થઈ આવે, જેમ પાડાશીએ સા દિવા દિવાળીમાં કર્યો તો આપણે બસે કરવા જોઇએ, આપણા ઘેાડે કે બળદ ખીજાની ગાડીની અગાઉ કેમ ન ચાલે, આપણી મીલ ખીજા કરતા ઉતારે વધારે કેમ ન આપે, એમ ધારી વાદ કરી બળદ ઘેાડાને દોડાવવાં, મીલેાને ધર્મ ધાકાર ચલાવવી, પાતે કરેલાં નાતના જમણમાં અભિમાનથી બીજા કરતાં વધા શાખા કરવાં વિગેરે અભિમાનના અનેક પ્રસ ંગો કલ્પી શકાય તેમ છે. નિવારણ થ શકે તેવી આ હિંસાને દ` હુનો ક્રિયા કહેવામાં આવે છે.
પ્રસાદહિંસામાં કામ-વિષયને જાગૃત કરે તેવા પદાર્થોનુ સેવન કરવું. યાકૃતિ આદિ ખાવાં, તેમને એકડાં કરવાં અને તે માટે અનેક ત્રસ જયનુ મન કરવું, સર્વાંના આમાં સમાવેશ થાય છે. મદ્ય, વિષય, કષાય, વિધા અને નિદ્રા એ પાંચ પ્રકારના પ્રમાદ છે. દ્વ કરી શકાય તેવી હિંસા પણ આ પાંચે નિમિત્તાને લઈ પ્રાણી કરે છે. જરા વધારે ઉપયેગ રાખવાથી ઘણા સુધારા થઇ શકે તેવી ખામ મેાજ શેખના વિલાસમાં ને વિચારમાં ભુલી જાય છે. પ્રમાદના અર્થ બેદરકારી પ થઇ શકે. ઘણીવાર બેદરકારીથી હિંસા થઇ આવે છે. પાણીના ગરણાં ખરાબર રા વાં, ઘર સાફસુફે રખાવવુ, મુરબ્બા વિગેરે રસેાવાળાં ઠામેાને ઉપયોગ પૂર્વક માંધ વા એ ઘરની બાબતે ધઇ, એવી રીતે ચાલતાં, ઉડતાં, બેસતાં ઉપયેગ રાખવા બેદરકારીથી થતી હિંસાના પ્રતિબંધ ત: થઇ જાય છે. ઉપરાંત આપણા દાસદ ની ઘાડા ગાય ભેશ આદિના સબંધમાં બેદરકાર રહેવાથી ભેંશ વિગેરેને વખા ખૈરાક ન મળવાથી હિંસા થાય એ સર્વના સમાવેશ આ પ્રમાહિંસામાં થાય કહિ સા—રાંધવા આદિ નિમિત્તે અનિવાર્ય પણે હિંસા કરવી પડે તે
For Private And Personal Use Only
