________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૬૪
જૈન ધમ પ્રકાશ.
ખાવા પીવાને અંગે, રાંધવાને અંગે, જવા આવવાને અંગે સ્થાવરની હિંસાનો ત્યાગ શ્રાવકથી થઈ શકતો નથી, તેના સંચગજ એવા છે કે તેનાથી તે બાબત દૂર કરી શકાય નહિ. મુસાફરીમાં વાહનોનો ઉપયોગ કરતાં, શાક સમારતાં, ધંધે ચલાવતાં કે વસ્તુ વેચતાં હોતાં આ સ્થાવર નાની કિ તેને અનિવાર્ય છે. આથી રા જીવનને અહિંસાના સો ટકા અથવા માર્ક આપવામાં આવે અથવા વીશ વસા આપવામાં આવે તો ગૃહસ્થની દયાને પ૦ ટકા અથવા માર્ક મળે અથવા આપણી શાસ્ત્રીય પરિચિત ભાષામાં બેલીએ તો ૧૦ વસા તેના ઓછા થઈ ગયા.
ગૃહસ્થ સવા વસે દયા પાળી શકે, એમ કહ્યું છે તેને અંગે એટલી હકીકત ધ્યાનમાં રાખવાની છે કે ત્રણ અને તે સંકલ્પીને મારી નાખવાના ઈરાદાથી ન મારે, પણ પિતાને વ્યવહારને અંગે અનેક પ્રકારના આરંભ કરવા પડે તેમાં ત્રસ જીનો પણ વિનાશ થઈ જાય, તેને માટે ઉપગ રાખે, પણ તેની દયા તેનાથી મળી શકે નહિ. શાખ બાફતાં ઈયળ આવી જાય, કે પાણું ગળતાં પૂર રહી જાય તો તે તેને અનિવાર્ય છે, એની જ રીતે વ્યાપારને અંગે અનેક ત્રસ જીવોનો નાશ થઈ જાય તેમાં તેનો ઉપાય રહેતો નથી. દાણાના કે ગોળના વ્યાપારીને, ખાંડ સાકરના વ્યાપારીને, મીલ ચલાવનારને અથવા સંક્ષેપમાં કહીએ તો કોઈ પણ ધંધો કરનારને ત્રસ જીની હિંસા આરંભ સમારંભને અંગે થઈ જાય છે. ત્રસ જીવની ગૃહસ્થ રક્ષા કરે તે માત્ર સંકલ્પથી કરી શકે એટલી જ વાત રહી, પણ આરંભ સમારંભને અંગે સની હિંસા થઈ જાય તેમાં તેના સગાનુસાર માત્ર તે ઉપયોગજ રાખી શકે, પણ તેવી હિંસાનું તેનાથી સર્વથા નિવારણ થઈ શકે નહિ. સાધુને તો કઈ વાતનો આરંભ કરવાની આજ્ઞા નથી. આ પ્રમાણે હોવાથી ગૃહસ્થ ત્રસ જીવની હિંસા કરે નહિ તેમાં પણ પાછો વિભાગ પડી ગયે. ગૃહસ્થ સંકલ્પ પૂર્વક હિંસા ન કરે, પણ આરંભને અને ત્રસ જીવની હિંસા થઈ જાય. આથી જ માર્ક ના ૨૫ થઈ ગયા અથવા ત્રસ સંબંધી દશ વસાના પાંચ વસા થઈ ગયા. વસ જીને સંકલ્પ કરી મારે નહિ, આરંભને અંગે મરી જાય તેમાં તેનો ઉપાય નથી. આટલી હદ સુધી આપણે આવ્યા. હજુ પણ આ ક્ષેત્ર સંકેચાતું જશે.
- ત્રસ જીવોને સંકલ્પ પૂર્વક ગૃહસ્થ મારે નહિ, આરંભને અંગે મરી જાય તે અનિવાર્ય હોવાથી તેના સંબંધમાં નિયમ તરીકે પ્રતિબંધ થઈ શકે નહિ. હવે સંક૯૫ પૂર્વક નહિ મારવાના ત્રસ જીવોમાં પણ કેટલાકે આ પ્રાણીનો ગુન્હોઅપરાધ કર્યો હોય તેને ગુહસ્થને મારવા પડે છે. ઘરમાં ચાર પેઠા છે, વસ્તુઓ લઈ જાય છે અને ભિખારી બનાવે તેમ છે. જે વખતે હથિયાર હાથમાં હતાં તે વખતે પિતાની જાતને બચાવ કરવા કે પોતાના માલનો બચાવ કરવા અનેક રીતે તેને
For Private And Personal Use Only
