________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈનધર્મ પ્રકાશ. પણ ધનના ઢગલા કરવા પાછળ તે મહેનત કરે છે. તેની પાછળ અખલિત પ્રવૃત્તિ કયો કરે છે અને તેમાં જરા પાછા પડે છે તો પિતાની જાતને દુ:ખી માને છે. આવી જ રીતે ઇન્દ્રિયના ભાગે વિગેરે સર્વ માની લીધેલા બાહ્ય સુખ માટે સમજવું. વસ્તુતઃ એની પ્રાપ્તિમાં કે ભેગમાં સુખ છેજ નહિ એ અવારવાર દાણીવાર ઘણે પ્રસંગે બતાવાઈ ગયું છે, તેથી તે પર વધારે પુનરાવર્તન અત્ર કરતાં નથી, પરંતુ એ સર્વ બાબતનો સાર જે આવે છે તે પર ખાસ ધ્યાન ખેંચવાની જરૂર રહે છે અને તે એ છે કે આ પ્રાણી જેની ખાતર આ જીવન ગાળે છે, અને જે પ્રાપ્ત કરવા તે મંડ રહે છે તે વાસ્તવિક દિશામાં કર્તવ્યશીલતા બતાવતા નથી. સ્થૂળ સુખપ્રાપ્તિનું સાજ ખોટું હોવાથી તેને માટે જે પ્રયત્ન થાય તે સર્વ નકામા અથવા હાનિ કરનારા થાય તે તે સહજ અનુમાનથી સમજાય તેવું છે.
ત્યારે વાસ્તવિક સુખ આ મનુષ્ય ભવમાં કેવી રીતે મળે અને વાસ્તવિક સુખ અવિસ્મૃતપણે મળે તેના વિશિષ્ટ સાધનો અહીં કેવી રીતે જાય તેની વિચારણા કરવી ખાસ પ્રાસંગિક છે. આવી વિચારણા કરવાની ઈચ્છા થાય એ પણ બહુ જીવોનું વર્તન વિચારતાં અતિ સુંદર ભાગ્યને વિષય છે એમ સમજાય છે. કેટ લાક જીના કુદરતી સંયોગો અવળા હાઈને અને કેટલાક પ્રાપ્ત થયેલ સાધનેની યથાયોગ્ય કિંમત સમજતા ન હોઈને આ જીવન એળે ગુમાવે છે. શરીરની તંદુરસ્તી રહેતી ન હોય, ખરાબ સંગતમાં ઉછરવાનું બન્યું હોય, જ્ઞાન ધારણ કરવાની શકિત મંદ હોય, શુદ્ધ વસ્તુરવરૂપ બતાવે તેવા સંત જેને મેળાપ થઈ શક્તો ન હોય એ સર્વ કુદરતી ઉલટા સંયોગો છે. એનું કારણ તો અંતે પિતે જ છે, કારણ કે પોતે સુંદર અનુકુળતાઓ મળે તેવાં બીજે વાવેલાં હોતાં નથી તેને લઈને જ આવી સ્થિતિ પ્રાપ્ત થાય છે. આ સિવાય વસ્તુસ્વરૂપના શુદ્ધ અવબોધ તરફ રૂચિ ન થાય, પ્રાપ્ત થયેલ પ્રસંગોનો લાભ લેવા પ્રેરણા ન થાય, આત્મસ્થાન કરવું એ હાસ્યજનક લાગે એ સર્વ દ્વિતીય વિભાગમાં આવે છે. આવા એક અથવા બીજા કારણોને લઈને પ્રાણી મનુષ્યભવ જે પ્રાપ્ત થવા અતિ મુશ્કેલ છે તેને ગુમાવી બેસે છે અને સાધ્ય સાધનોનો વિચાર કર્યા વગર અથવા આદયા વગર આ હોય તે ને તે ચાલ્યો જાય છે અને પછી એક ખાડામાંથી બીજામાં અને બીજામાંથી ત્રીજમાં એમ ભટક્યા કરે છે, રખડયા કરે છે અને ચકાવર્તામાં આવી જાય છે. આવી રીતે પ્રાપ્ત થયેલ મનુષ્યભવને ગુમાવી દેનાર પ્રાણીઓ બહુ હોય છે, જે તરફ વિચાર કરતાં અત્યંત ખેદ થાય છે.
ત્યારે અહીં સવાલ એ ઉપસ્થિત થાય છે કે મનુષ્યભવ સફળ થાય તે માટે શું કરવું જોઈએ ? મનુષ્યભવમાં સુખ છે તે ઇંદ્રિય આદિનું સુખ નથી, પણ
For Private And Personal Use Only
