Jain Dharm Prakash 1911 Pustak 027 Ank 06

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 4

ભાવાર્થ–એકજ શાત રા ખારવાર કરવાથી જે રાહુજ અદ્રિય, પ્રામ થાય છે, તે રસનાવડે પટરસને આવા લેવાથી પણ મળી શકતું નથી. એમ સમજી સકળ ઇચિ જન્ય છ વિષય રસને ત્યાગ કરીને એક શાન વૈરાગ્ય રને જ આસ્વાદ કરી અપૂર્વ અને અતિપ્રિય સુખને સાક્ષાત અનુભવ કરે ચુકી છે. કેવળ વિષયાસક્ત વિવેક વિકલને એવું અપૂર્વ સુખ મળી શકે નહિં.
વિવેચન-દુઆ માં પ્રસિદધ ગણાવા સકળ રસમાં શાન્ત રસ જ સહુથી શ્રેષ્ઠ છે. કેમકે કામ (વિષય) રસ, હાસ્યરસ, કરૂણારસ વિગેરેથી ઇન્દ્રિયદ્રારા ક્ષણિક સુખ મળે છે ત્યારે શાન્ત ( પ્રશમ ) રસથી અદભવ, અતીંદિય (ઇંદ્રિયદ્રારા અનુભવી ન શકાય તેવું) સત્ય સ્વભાવક સુખ પ્રગટે છે. તેવું અનુપમ સુખ ચકવતી કે ઇદ્ર પણ વિષય સુખના આશી હોવાથી પામી શક્તાનથી. જેઓ સકળ ઇંદ્રિયને વિષય ઉપર પૂરો નિગ્રહ કરે છે એટલે સહજે પ્રાપ્ત થયેલા એવા વિષયોમાં પણ લેલુપતા ધારતા નથી તેમજ અપ્રાપ્ત વિગેની ઈચ્છા પણ કરતા નથી એવા મહાનુભાવ પુરૂષ જ તેના શાના રસને લાભ લડી શકે છે. વિજય સુખના રસિયા લોકે અનેક વખત વિવિધ વિષય સુખ ભોગવે પરંતુ તેમને તેથી વૃતિ તો થતી નથી પરંતુ તેની તૃષ્ણા અધિકાધિક વધતી જ જાય છે. જેમ ઇંધન ગોગે આગ વધતી જાય છે પણ શાંત થતી નથી તેમ વિષય સુખ આથી સમજવું. એ વાત સાક્ષાત અનુભવવામાં આવી શકે એવી હોવાથી તેમાં વધારે છતની જરૂર નથી. ખાનપાનને રક્રિયે માણુ પરસ ભોજન કરે તો પણ તેની ઈચ્છા પૂરાની નથી પરંતુ તેને પુનઃ પુનઃ અધિકાધિક ઈચ્છા જાગે છે તેથી સંતવૃત્તિમાં જ સુખ છે એમ સિદ્ધ થાય છે. અને પીકત શાંત સુધારસનું જે અહેનિશ પાન કર્યા કરે છે તેને એવી તો ઉત્તમોત્તમ શાંતિ રામામાં વ્યાપે છે કે તેથી તેને નિરૂપાધિક અને નિ જ એવું શ્રેષ્ઠ સ્વભાવિક સુખ સહેજે પ્રાપ્ત થાય છે.
મતલબ એવી છે કે સુખના થી સહુ સરખા હોવા છતાં જ્ઞાની-વિવેદી પુરૂ સત્ય સ્વભાવિક સુખને ખરો માર્ગ આદરી ખરી શાંતિ અનુભવે છે ત્યારે એની અવિવેકી જીવ ઉતારા મા તત પરિણા પરિબાપજ પામે છે. જ વાતનું આગળના લેકમાં શાસ્ત્રકાર રામર્થન કરે છે.
संगारे स्वप्न मिथ्या, वृशिः म्यादाभिमानिक।।
ના 7 નિરવ, વારમવી ને ભાવાર્થ – રામાં મુખ્ય લોકોએ માની લીધેલી વિષયતિ રવી જેની શિખ્યા છે, અને આત્માની રાહુજ શકિતને ઉત્તેજિત કરનારી રાનીએ તૃતિજ સાચી અને સેવવા આજીને અક્ષયમાટે જ તૃપ્ત યોગ્ય છે. માટે ક્ષણિક વૃતિ ધીરે યત્ન કર,