________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
पष्ठ सौजन्य-साधुपद अनुसरण.
(અનુસંધાન પૃષ્ઠ ૧૨૧ થી ). એ સાધુ જીવનના બે પ્રકાર આપણે અગાઉ વિચાર્યા હતા. દ્રવ્ય સાધુ અને ભાવસાધુ. સાધુનો વેશ માત્ર પહેરનાર દ્રવ્યસાધુ કહેવાય છે. આ સાધુ શબ્દની વ્યાખ્યા કરતાં કહે છે કે “જે નિર્વાણ સાધક યોગને સાધતા હોય અને સર્વ પ્રાણીઓ ઉપર સમભાવ રાખતા હોય તેને સાધુ કહેવામાં આવે છે. ઉપર જણાવેલા ક્ષમા વિગેરે દશ યતિધર્મથી યુક્ત હોય, મૈત્રી વિગેરે ચાર ભાવનાથી ભૂષિત હોય અને સદાચારમાં અપ્રમત્ત હોય તેને ભાવસાધુ કહેવામાં આવે છે.” આ ભાવસાધુને બતાવનાર સાત લિગે છે તે બહુ વિચારવા યોગ્ય છે. એ સાત લક્ષણોને સભાવ જેનામાં હાય તે ભાવસાધુ કહેવાય છે. અન્ય વેશધારી દ્રવ્યસાધુ કહેવાય છે. એ સાત લક્ષણો પર વિવેચન કરી વિષયને ઉપસંહાર કરવામાં આવશે. પરંતુ એ સાત લક્ષછે પર વિવેચન કરતાં પહેલાં એટલી ઉપઘાત આવશ્યક છે કે સાધુ પણ શ્રાવકના એકવીશ ગુણ યુકત હોય છે. ધર્મરત્ન પ્રાપ્ત કરવાની ઈચ્છાવાળાને શ્રાવકના એકવીશ ગુણે ન છેડી શકાય તેવા જરૂરના છે. તે ગુણ યુકત શ્રાવક બહુ ગંભીર પ્રકૃતિવાળે હોય છે, રૂપવાન હોય છે, સ્વભાવે શાંત પ્રકૃતિવાળે હેય છે, લોકપ્રિય હોય છે, અકૂર પરિણતિવાળા હોય છે, પાપથી ડરનારે હોય છે, શઠતાને દૂર કરનાર હાયછે, સ્વાભાવિક રીતે દાક્ષિણ્યતાવાન હોય છે, લજજાળુ હોય છે, દયાળુ હોય છે, મધ્યસ્થ હોવાથી શાંત દણિ વાળ હોય છે, ગુણને રાગી હોય છે, ધર્મકથાને કહેનારો હોય છે, સુશીલ અને અનુકૂળ પરિવાર વાળા હોય છે, જેનું પરિણામ સુંદર આવે તેવા કાર્યને જ કરનારે-દીર્ઘદર્શી હોય છે, અપક્ષપાતપણે ગુણ દોષને જાણે-સમજે તે વિશેષજ્ઞ હોય છે, પરિણામતિવાળા વૃધ્ધોની સેવા કરનારે હોય છે, ગુણાધિકનું ગૌરવ કરનાર હોવાથી વિનીત હોય છે, પરોપકારને નહીં ભુલે તે કૃતજ્ઞ હોય છે, પારકા હિતને કરનારો હોય છે, અને લબ્ધલક્ષ હોય છે, અર્થાત્ જે વાત કહે વામાં આવે-જે ધમનુષ્ઠાનાદિ બતાવવામાં આવે તે તરત જ સમજી જાય તે હોય છે, જ્યારે શ્રાવક આવા ગુણવાન હોય છે ત્યારે તેમાંથી થનાર સાધુ તે તેથી વિશેષ ગુણવાન હોય તે સ્વભાવિકજ છે. - ભાવસાધુપણું પ્રાપ્ત થવું તે સહેલી વાત નથી. હળુકમ જીવને જ તે પ્રાપ્ત થાય છે. તે દશા જેને પ્રાપ્ત થઈ હોય તેને સાત લક્ષણ-ચિન્હ શાસ્ત્રકારોએ ધર્મ નાદિ માં બતાવેલા છે. તે આ પ્રમાણે
માર્ગનુસારિણી ક્રિયા-માર્ગ તે મોક્ષમાર્ગ, તે માર્ગે ચલાવનારી પ્રત્યુ
For Private And Personal Use Only
