Hemchandracharya Smaranika

Author(s): Dalsukh Malvania, H C Bhayani
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad

Page 22

૨૧
ગંગા સૌની- એ કોઈની બાપીકી મિલ્કત નથી.” “અધૂરી કહેલી વાતની મીઠાશ સાકરથી પણ વધી જાય.'
ભર્યા સાગરમાં પડેલા ઘડામાં પણ ગજા જેટલું પાણી જ માય.” આવાં વચનો આપણને પરિચિત સ્વભાવલક્ષણો કે વ્યવહારને સ્પર્શે છે.
“હેપીલો ન હોય તેવો બ્રાહ્મણ, છેતરતો ન હોય તેવો વાણિયો, ઘનિક હોય એવો વિદ્વાન, નિરભિમાની હોય એવો ગુણવંત, ચંચળ ન હોય તેવી સ્ત્રી, સુશીલ હોય એવો રાજપુત્ર – એટલા ભાગ્યે જ જોવા મળે (૧૫-૧૬) : જાતિસ્વભાવને લગતાં આ વચનો શામળ ભટ્ટના છપ્પાની યાદ આપે તેવાં છે.
મૂર્ખ માણસ બચપણમાં માતૃમુખ, જુવાનીમાં તરુણીમુખ, ઘડપણમાં પુત્રમુખ હોય છે, પણ કદી અંતર્મુખ હોતો નથી.” (૭૯) એ કથન સચોટ છે.
૩૨મી (રૂ.૧રૂરી સૂકિત શબ્દાંતરે “વદ્યાવતે શ્રેઇસ્તત્તવેતો નન:' એ કહેવતને જ રજૂ કરે છે.
જેવો આહાર, એવો ઓડકાર' (-૪), આગ લાગે ત્યારે કૂવો ખોદવા બેસવું' (૨૬), વાણિયો મગનું નામ ન પાડે (- ૨૦), “ઉજ્જડ ગામમાં એરંડો પ્રધાન (- ૮૦), વિનાશકાળે વિપરીત બુદ્ધિ
(- ૯૨), કૂતરાની પૂંછડી વાંકી ને વાંકી',
સાધાર) ટીપે ટીપે સરોવર ભરાય',
જિ. રૂ૮૨ ૦૦૨ “આળસુને ઘેર ગંગા આવી', એ કહેવતો આપણને વારસામાં મળી છે.
ચંદ્ર દર્શનથી આંખની ઝાંખ સુધરે છે – આંખનું તેજ વધે છે” (૫૨) એ માન્યતા અનુસાર, આપણે ત્યાં શરદપૂનમની ચાંદનીમાં સોયમાં દોરી પરોવવાથી આંખનું તેજ વધે એવી માન્યતા અત્યારે પણ પ્રચલિત છે.
શવન્ત હિ વળાવનું પરિવનિ ન વર્ધિતુમ્ ! એ કહેવત અપભ્રંશ સાહિત્યમાં પણ વળ લિમ ન વિ ઉન્નતિ . એ રીતે, તથા સુવના કિં તેન, ઈચ્છો જવેર્ યતિઃ | જૂની ગુજરાતીમાં પણ મળે છે.
જગતમાંથી અને જીવન-વ્યવહારમાંથી પાઠ શીખવવા શીખવાની આપણી
ત
એ
મive.
કે
-