Book Title: Ek Bija ne Samajie
Author(s): Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad
Publisher: Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad
View full book text
________________
સમજતો નથી. અને મુલ્લાં મૌલવીઓ જે સંકુચિત વાતો કરે છે એનાથી દોરવાઈ જાય છે. તો ખરું ઈસ્લામનું રહસ્ય તો સૂફીવાદમાં છે. કુરાન શરીફ અને હદીસ તો બરાબર જ છે. કુરાન જે રીતે અસ્તિત્વમાં આવ્યું, ઈસ્લામનો જે રીતે ઉદભવ થયો એ બીજા બધા ધર્મો કરતાં થોડાક જુદા સંજોગોમાં થયો. પયગંબર માત્ર ધર્મ પ્રચારક ન હતા, પણ શાસક પણ હતા. એટલે માત્ર એમના જીવનમાંથી અને કુરાન શરીફમાંથી આપણે જોઈએ તો ઈસ્લામનું બધું જ રહસ્ય ન પણ નીકળે. બલકે કેટલીક વાતો એવી નીકળશે કે જે એ સમયના તકાદારૂપ ઉદભવેલી, ત્યારે ફિલોસોફિલી જોવું પડે. જેમ આપણે ત્યાં ભારતીય ફિલોસોફીમાં વેદાંત છે, ઉપનિષદો છે, ગીતા છે. એ કક્ષાએ ઈસ્લામને સમજવો હોય તો સૂફીવાદ અને જુદા જુદા સૂફીઓ જે દેશ દુનિયામાં થઈ ગયા એમનું જીવન અને એમની ફિલસૂફી સમજીએ તો ઈસ્લામનું સાચું રહસ્ય મળે. મહેતા સાહેબે બતાવ્યું છે કે, ઈસ્લામમાં કૈતવાદ છે જે જૈન ફિલોસોફીને થોડું મળતું આવે છે. દ્વૈત અને અદ્વૈતનો ત્યાં સંઘર્ષ થાય. ઈસ્લામમાં કઈ રીતે દ્વૈત આવે છે એ બહુ વિગતવાર સમજાવ્યું છે અને એમણે સૂફી સંતોનું જીવન બહુ જ સરળ ભાષામાં રજૂ કર્યું છે જેમ કે, મન્સુર "અહમ્ બ્રહ્માસ્મિ” જેમ ભારતીય સંસ્કૃતિમાં કહેવાય છે, એમ અરબીમાં છે "અલ્હલ હક્ક” અન્ડલ હક્ક એટલે હું જ ઈશવર છું” જેમ સોક્રેટીસને ઝેરનો પ્યાલો આપી દેવામાં આવ્યો, એમ અન્ડલ હક્ક કહેનારને ફાંસીએ ચઢાવવામાં આવ્યો. એ મન્સુર કોણ હતો? શા માટે એને ફાંસી આપવામાં આવી? એ મજુરથી માંડી અને બીજા કેટલાય સૂફી સંતો ગઝાલી અને બધાના જીવન ઉપર એમણે પ્રકાશ પાડયો છે.
શરૂઆતમાં શ્રી દશરથલાલ ઠક્કરે આ પુસ્તકની પ્રસ્તાવના લખી છે એમાં એક સુંદર પ્રસંગ છે. અત્યારે તસ્લીમા નસરીનના કિસ્સાથી આપણે બધા વાકેફ છીએ. સલમાન રશદીની જેમ એને પણ મારી નાંખો એવા ફતવા છૂટયા છે. બિચારી ભૂગર્ભમાં જતી રહી છે. એણે રદિયો પણ આપ્યો છે કે, આ મીસ કોટેડ હું આવું કાંઈ બોલી નથી. તો માની લઈએ કે બોલી હોય તો આવું બોલવું એ ઈસ્લામમાં ગુનો નથી, એનો આધાર આ પુસ્તકમાં છે.
સદીઓ પહેલાં ઈસ્લામમાં એક સફી સંત થઈ ગયાં. હઝરત રાબીયા બસરી એ રાબિયાએ એ જમાનામાં એટલે કે આઠમી સદીમાં એમ કહેલું કે, ધર્મમાં કેટલાક ફેરફાર જરૂરી છે એટલે ત્યારે પણ વિરોધ થયેલો. એની પાસે કેટલાય લોકો યેળે વળીને મળેલા પ્રશ્નોત્તરી કરેલી, કેવી રીતે ફેરફાર જરૂરી છે. એમણે એક જ એક બીજાને સમજીએ
