Book Title: Ek Bija ne Samajie
Author(s): Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad
Publisher: Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad
View full book text
________________
પ્રેસની ચિંતા કરવાની જરૂર નથી. શ્રીમતી ઈન્દિરા ગાંધીએ એ નીતિ અપનાવી લીધી. અને મંદિરમાં જવાનું શરૂ કર્યું, મસ્જિદમાં જવાનું શરૂ કર્યું. દરગાહમાં જવાનું શરૂ કર્યું. અને જાતજાતનાં માદળિયાં બાંધ્યાં. યજ્ઞો કર્યા, ધીરેન્દ્ર બ્રહ્મચારી આવે ને વડાપ્રધાનના ઘરમાં પડ્યા રહે. એમને વડાપ્રધાન કરોડોની ગ્રાન્ટો આપે. એટલે બિલકુલ આપણે જાણે અઢારમી સદીમાં જવાનું હોય એ જાતનો આખો ખેલ શરૂ થઈ ગયો અને એ ધીમે ધીમે શરૂ થતો થતો આજની અવસ્થા સુધી પહોંચ્યો. મને બરોબર યાદ છે કે, જ્યારે બાંગ્લાદેશની રચના થઈ તે રચના પછી ઈન્દિરા ગાંધી મુસ્લિમોની સભામાં જઈને બોલ્યાં કે, તમને પાકિસ્તાન તૂટવાનો અફસોસ હશે તે હું સમજી શકું છું. પણ, એ કર્યા સિવાય આપણો છૂટકો નહોતો. એટલે એમણે ગર્ભિત રીતે એમ કહ્યું કે, મુસ્લિમો પાકિસ્તાન તરફી છે. અને પાકિસ્તાન એમણે તોડ્યું માટે એમને અફસોસ છે એ અફસોસ પાછો જસ્ટીફાઈડ છે. એટલે એમણે બચાવનામું રજૂ કર્યું. વડાપ્રધાન કક્ષાની વ્યકિત જ્યારે આવાં વિધાનો કરે ત્યારે અને કમનસીબે જ્યારે જ્યારે એમણે આવું કહ્યું ત્યારે દેશમાંથી કોઈ મોટો નોંધપાત્ર વિરોધ ન થયો. આંધ્રમાં જઈને કહે કે, જુઓ તમારે ત્યાં વિરોધપક્ષનું રાજ છે એટલે અહીંયાં હિન્દુઓ અને મુસ્લિમોનાં રમખાણો થાય છે. શ્રીનગરમાં જઈને કહે કે ભારતમાં મુસ્લિમો લઘુમતીમાં છે તેમને સુરક્ષા જોઈતી હોય તો મારી પાસે આવો, જમ્મુમાં કહે કે, કાશમીરમાં તો હિન્દુઓ લઘુમતીમાં છે, એટલે તમારું રક્ષણ હું કરીશ. આમ લઘુમતી-બહુમતી હરિજન-સવર્ણ આ બધી લાગણીઓ જે દબાઈ ગઈ હતી, સપાટી ઉપર આવતી નહોતી એ બધાને એમણે ઢંઢોળીને જાગૃત કરી, બધાની આઈડન્ટીટીને પાછી જાગૃત કરી, તમે હરિજન છો, તમે મુસલમાન છો, કોંગ્રેસ જ આ બધાનો ઉદ્ધાર કરે એમ છે. બીજું, હિન્દુ કોમવાદીઓ ઉપર ભયંકર ઉઘાડા પ્રહારો કરવાનું શરૂ કર્યું. અને મુસ્લિમ કોમવાદીઓની સામે એમણે ટીકા તો નહીં કરવાની પણ એમની સાથે સત્તામાં ભાગીદારી થઈ. જ્યારે લોકસભામાં એમની બહુમતી તૂટી, બે મુસ્લિમ લીગના સભ્યો હતા. કોઈ મોટો પ્રભાવ પાડે એવડી બહુમતી નહોતી કે, બળ નહોતું તો પણ ટેકો લીધો. અને કેરલમાં મુસ્લિમ લીગની સાથે સત્તામાં ભાગીદારી કરી. આપણી બિનસાંપ્રદાયિક્તામાં વિકૃતિ મોટામાં મોટી આવી હોય તો એ દિવસથી આવી કે જ્યારે શાસકપક્ષે કે જે રાતદિવસ બિનસાંપ્રદાયિકતાનો દંભ કરતાં થાક્તો નથી, એમણે મુસ્લિમ લીગ કે જે પાકિસ્તાની રચનામાં નિમિત્ત બનેલી, ભાગલા પહેલાં જેણે પાકિસ્તાનની ૨૨
એક બીજાને સમજીએ
