Book Title: Ek Bija ne Samajie
Author(s): Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad
Publisher: Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad
View full book text
________________
વચ્ચેની ભેદરેખા દોરવાનું જરૂરી બન્યું. યુરોપમાં ત્યારે રાજાની સાથે ધર્મની સમાંતર સત્તા હતી. એટલે ધર્મની વાતો હોય તો ચર્ચ નક્કી કરે, પોપ નક્કી કરે. ધીમે ધીમે લોકોએ નક્કી કરી નાખ્યું કે ધર્મને હવે આપણે વ્યકિતની અંગત માન્યતાનો પ્રશ્ન ગણીએ. બિનસાંપ્રદાયિકતાના ખ્યાલમાં પહેલામાં પહેલો પાયાનો સિદ્ધાંત હોય તો આ છે કે, ધર્મ એ વ્યક્તિની અંગત માન્યતાનો પ્રશ્ન છે. માણસ પોતાના ઘરમાં પોતાનો ધર્મ અગર તો પૂજા-પાઠ, નમાઝ પઢવી હોય, મૂર્તિપૂજા કરવી હોય તો એ બધું કરે. પણ એને બજારમાં ન લાવે, અર્થકારણમાં ન લાવે, રાજકારણમાં ના લાવે, શાળાના શિક્ષણમાં ના લાવે અને કાનૂનમાં ના લાવે. કાનૂન સૌને માટે સરખો. આ એનો પાયો હતો. અને પછી એમણે બધા જાતજાતના સિદ્ધાંતો નક્કી કરીને આપ્યા. ધીમે ધીમે એ યુરોપની પ્રજાને આ વાત ગળે ઊતરી ગઈ. એટલે એમણે પાંચ-પચ્ચીસ વર્ષે, પચાસ વર્ષે ધર્મ અને વિજ્ઞાનના સંપૂર્ણપણે છૂટાછેડા કરી નાંખ્યા. અને પોપપૉલને વેકીટનમાં જગ્યા કાઢી આપી. એને અલગ દેશનો દરજ્જો આપ્યો. આજે પણ પોપપૉલ દુનિયાની કોઈપણ જગ્યાએ જાય તો એને રાજ્યના વડાનું માન મળે. પણ, એથી વિશેષ યુરોપની પ્રજા ઉપર આની કોઈ અસર નથી. એટલે યુરોપની પ્રજા જે સેક્યુલર બની અને ધર્મની આ અસર ધર્મના દૂષણોની નાગચૂડમાંથી મુકત ના થઈ હોત તો આજે સમગ્ર માનવજાતે જે આટલો બધો વિકાસ કર્યો એ ન થયો હોત. આપણે જ્યાં પહોંચી ગયા એ જમાના સુધી, એસ.ટી.ડી., પી.સી.ઓ; જે ઘેર ઘેર, શેરીએ આવી ગયાં, એ ન થયું હોત. આપણે એક મિનિટમાં અમેરિકા સાથે વાત કરી શકીએ છીએ. આ બધાના પાયામાં સેકયુલારીઝમ છે એવું મારું માનવું છે. જો સેક્યુલારીઝમે આવી ધર્મ અને વિજ્ઞાન અને ધર્મ અને બીજાં ક્ષેત્રોના છૂટાછેટા ના કરાવ્યા હોત તો આ સંઘર્ષ ચાલ્યા જ કરત. અને માનવજાત આટલી સુખી અને સમૃદ્ધ થાત નહીં. પણ, જે સત્ય યુરોપની પ્રજાને સમજાયું, એ એશિયા, આફ્રિકા, લેટીન અમેરિકાની પ્રજાને હજી સમજાતું નથી. અને પરિણામે એશિયાના દેશો લડતા રહે છે. ભારત, પાકિસ્તાન, બાંગ્લાદેશ આ બધાની સમસ્યાઓ સરખી. બધા એક સરખા પછાતપણાથી પીડાય છે. પણ, ધાર્મિક કટ્ટરતાના રોગે એમને પરેશાન કર્યા છે. એટલે ભારતનું હંમેશા ધ્યાન હિન્દુ-મુસ્લિમ સમસ્યામાં હોય, પાકિસ્તાનનું હંમેશા ધ્યાન કાશ્મીર ઉપર હોય, બાંગ્લાદેશની અંદર કાયમ, ઝઘડા. એટલે આ બધામાં ધાર્મિક કટ્ટરતા છે. અને આમાં કોઈપણ દેશે સેકયુલારીઝમને સાચા અર્થમાં અપનાવ્યું નથી. આપણે પણ ૨૦
એક બીજાને સમજીએ
