________________
&િ રોબિન્સન કૃઝોની ભૂલ હતી & ચંદ્રહાસ ત્રિવેદી -
& k, રોબિન્સન કૃઝોની વાત જગતભરના તેને અવશ્ય મળી જશે. તે તેમને પોતાની વાત સાહિત્યમાં જાણીતી છે. રોબિન્સન કુઝો જે સમજાવશે અને તેમની સાથે હળીમળીને આગળનો જહાજમાં સફર કરતો હતો તે જહાજ વંટોળમાં કાંઈક રસ્તો કાઢી લેશે. ફસાઈ ગયું અને પછી આમતેમ ફંગોળાતું રહ્યું. પરંતુ ટાપુને કિનારે ઊતર્યા પછી તેને લાગ્યું પોતાનો જીવ બચાવવા જહાજમાંના માણસો કે ટાપુ તો તદ્દન વસતિવિહોણો લાગે છે. કોઈ સાગરમાં કૂદી પડ્યા. પણ તેમાંથી કૃઝો જ બચી માણસ ટાપુ ઉપર વસે છે કે નહીં તે જોવા તે ટાપુ શક્યો. જહાજ સાથે જોડાયેલી એક નાનકડી ઉપર આમ તેમ દોડ્યો પણ ક્યાંય તેને માણસનો નાવમાં તે કદી પડ્યો, અને માંડ માંડ તેને છૂટી વાસ હોય તેમ લાગ્યું નહીં. થોડીક વારમાં તેને કરીને સામે દેખાતા ટાપુ તરફ જવા લાગ્યો. ત્યાં એ વાતનો અહેસાસ થઈ ગયો અને રડવા લાગ્યો. તેના મનમાં વિચાર આવ્યો કે ટાપુ ઉપર જઈને થોડીક વાર રડીને શાંત થઈ ગયો. હવે શું કરવું વિના પૈસે હું શું કરી શકીશ ? સાથે કંઈક નાણું તે વિશે તે વિચારતો હતો ત્યાં તેની નજર સામે હશે તો કામ લાગશે એવા વિચારથી તે તૂટતા સવર્ણના સિક્કાઓની થેલી દેખાઈ. તેને સુવણેની જહાજમાં વળી પાછો ચઢી ગયો, અને તેના અશરફીઓનો તિરસ્કાર આવ્યો અને તેણે થેલીને ભંડારમાંથી સુવર્ણની અશરફીઓની એક કોથળી લાત મારી. લાતથી થેલી ફાટી ગઈ અને તેમાંથી લઈને નીકળી ગયો.
સુવર્ણની અશરફીઓ આમ તેમ દોડી ગઈ અને કુઝો અશરફીઓની થેલી લઈને જેવો કેટલીક તો સાગરના પાણીમાં જઈને પણ પડી. જહાજમાંથી બહાર આવ્યો ત્યાં તો જહાજ મોટા કૃઝો માથું કૂટતાં બોલ્યો, “હે ભલા કડાકા સાથે તૂટી પડ્યું અને ધીમે ધીમ સાગરના ભગવાન ! આ હું શું લાવ્યો ! કોઈ બજાર હોય, તળિયે બેસવા લાગ્યું. કૃઝો પોતાની નાવ ઉપર કોઈ માણસ હોય કે કોઈ વસ્તુઓ વેચનાર હોય હતો. સાથે સુવર્ણની અશરફીઓની થેલી હતી. તો હું આ અશરફીઓથી કંઈ ખરીદી શકું. હવે તેણે તૂટતું જહાજ જોઈને, આકાશ તરફ ઊંચે તો આ ટાપુ ઉપર પડેલા ચમકતા પથ્થરો અને આ જોઈને પરમાત્માને પ્રાર્થના કરી અને તેને બચાવી અશરફીઓ વચ્ચે શું ફેર રહ્યો ?” ક્ષણવાર તેને લેવા માટે તેણે ભગવાનનો આભાર માન્યો. થયું કે આ અશરફીઓને બદલે તેણે કંઈ ખાવા -
રોબિન્સન ધીમે ધીમે નાવ હંકારતો સામે પીવાની સામગ્રી જહાજમાંથી લઈ લીધી હોત તો દેખાતા ટાપુ ઉપર જવા લાગ્યો. જેમ જેમ ટાપુ પણ તેને કંઈ ખપ લાગત. પણ હવે કૃઝો આ નજીક આવતો ગયો તેમ તેમ તેને લાગ્યું કે ટાપુ બાબતે કંઈ કરી શકે તેમ ન હતો. તેની સામે જે ઉપર ખાસ વસતી લાગતી નથી. તોય તેણે પરિસ્થિતિ હતી તેમાંથી જ તેણે રસ્તો કાઢીને કેવળ હૈયાધારણ રાખી કે કોઈ ને કોઈ આદિવાસી તો એકલાએ જ જીવવાનું હતું.
RIL
દિવ્યધ્વનિ ૧ મે - ૨૦૧૧
