Dev Bhaktimala Prakaran

Author(s): Devvijay Maharaj
Publisher: Jain Atmanand Sabha

Page 4

વિવિધ ભેદો થઇ શકે છે; પરં તુ આગમકારાએ માનેલા મુખ્ય પાંચ ભેદ્ય આ લેખમાં સારી રીતે ચર્ચવામાં આવ્યા છે કે જે પ્રતિમાજી નહીં માનનારા માટે અવશ્ય ઉપયાગી છે.
પ્રથમા ભક્તિમાં પરમાત્માની પૂજાના સવિસ્તર પ્રભાવ દર્શાવ્યા છે. જ્યાં દેખાવ કે આડંબર ન હોય, ત્રિવિધયાગની તલ્લીનતા થઇ ગઇ. હાય અને ભાવાલ્લાસથી અંત:કરણની મિઆ ઉક્ળતી રહી હૈાય તેવી પરમાત્માની પૂજા-ભક્તિપૂજકને તેના જીવનમાં કેવા અપૂર્વ પુણ્યના રાશિ એકઠા કરાવે છે, તે પ્રથમા ભક્તિના સ્વરૂપ ઉપરથી સારી રીતે સમજી શકાય છે. ખીજી ભક્તિ પરમાત્માની આજ્ઞા પાળવાની છે. ભવિષ્યના જૈનસમાજેના કલ્યાણને માટે વિશ્વોદ્ધારક પ્રભુએ જે જે આજ્ઞાએ ઉપદેશદ્વારા પ્રરૂપી છે, તે આનાઓને સમાજે માન્ય કરવી અને તેઓને પોતાના આચારમાં મુવી-એ પરમાત્માની પૂજા ગણાય છે. તે પ્રભુની આજ્ઞાઓને આધારે સમાજની સ્થિતિ ચેાજાએલી છે અને તે નિયમા અદ્યાપિ ભારતમાં સમાજના સંપૂર્ણ સ્થિતિસ્થાપક થઇ રહ્યા છે. હવે જો સમાજ તે આજ્ઞાઓની વિરૂદ્ધ વર્તન કરે તેા તે પરમાત્માની આજ્ઞાના ભંગ કરેલા ગણાય, તેથી ધર્મને અને સમાજને મોટી હાનિ થઈ પડે, માટે પ્રભુની દ્વિતીય પૂજા કરવી આવશ્યક છે. આ પૂજાને અંગે વિદ્વાન લેખકે યતિધર્મ અને ગૃહથધર્મના કર્ત્તવ્યનું સક્ષિપ્ત વિવેચન કરી તેની ઉપયોગિતા સારી રીતે સિદ્ધ કરેલી છે. ત્રીજી ભક્તિ દેવદ્રવ્યના રક્ષણુની છે. ધાર્મિક ક્રિયારૂપ પરમાત્માનો ભક્તિના વિકાસના આધાર દેવદ્રવ્યની આબાદી ઉપર રહેલા છે. અને તેનાથી દેવભકિતના સર્વ અંગાને સારી પુષ્ટિ મળી શકે છે. માનવદ્રવ્ય ફક્ત ઐહિક સુખને આપારૂ છે અને તેમાંથી ઉપજાવેલું દ્રવ્ય પારલૌકિક સુખને આપનારૂં છે. તેથી દેવદ્રવ્યની ઉપચાગિતા અને તેનું સંરક્ષણ માનવદ્રવ્યથી વિશેષ છે, એ વાત લેખકે સારા પ્રમાણાથી તે સ્થળે સાબીત કરી આપી છે. ચેાથી ભક્તિ પરત્માના પ્રભાવને દર્શાવનારા મહાત્સવા કરવાની છે. મનુષ્યના ભવ્ય હૃદયને ઉચ્ચ ભાવના તરફ આકર્ષવાને માટે મહાત્સવા ઉજવવાની પૂર્ણ આવશ્યકતા છે. આકર્ષક અને પવિત્ર એવા દશ્યથી હૃદયમાં ઉંડી અસર થાય છે અને સામાન્ય બુદ્ધિવાળા પ્રેક્ષકાને તે અતિ ઉત્સાહી બનાવી શકે છે. અદ્યાપિ ભારતવર્ષ ઉપર જે કાંઇ ધાર્મિક જાગ્રુતિ રહી શકે છે, તે પરમાત્માના ઉજવાતા મહેાસવાને આભારી છે. ભારતમાં જે જે ધાક સખાવતા થઇ છે, અને થાય છે, તે સ શુભ પ્રેરણાઓના પ્રેરકા તે મહાત્સવાના ઉત્તમ દસ્યા જ છે. આ માન્યતા આ લેખના વિદ્વાન લેખકે પરમાત્માની ચોથી ભાંતમાં અનેક સુસ ંગત પ્રમાણેાથી પૂરવાર કરી બતાવી છે.