________________
અને વ્યવહાર', આચાર અને વિચાર, સાધન અને ચિંતન, ભકિત અને ધાન, જ્ઞાન અને ક્રિયા - એ સૌને સાંધનારો. શ્રીમદ્દના જ "આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર”માંના આ શબ્દો એ સ્પષ્ટ કરે છે -
| "નિશ્ચયવાણી સાંભળી સાધન તજવાં નોય.
નિશ્ચય રાખી લક્ષમાં સાધન કરવાં સોય....” નિશ્ચયને, આત્માવસ્થાને લક્ષ્યમાં રાખીને ભૂમિકાભેદે વિવિધ સાધનામાં જોડતા શ્રીમદ્દના આ સાધનાપથને જ શ્રી સહજાનંદઘનભદ્રમુનિજી આ આશ્રમમાં પ્રવર્તાવી પ્રશસ્ત કરી રહ્યાં છે.
તેઓ સ્વયં આ સંતુલનપૂર્ણ સાધનાને અનુસરે છે. વીતરાગ-પ્રણીત સભ્ય જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્રની આ ત્રિવિધ રત્નમયી સાધના તેમણે શ્વેતાંબર જૈન મુનિમાંથી એકાંતવાસી અને દિગંબર ક્ષુલ્લક બન્યા પછી યે ચાલુ રાખી છે. જ્ઞાન અને ક્રિયા-બન્નેને તેમણે યથોચિત જાળવ્યા છે, સાધ્યા છે. ભકિતનું પણ તેમાં સ્થાન છે. આ બધાથી આગળ તેમની ધ્યાનની ભૂમિકા છે. એ સતત, સહજ ને સમગ્રપણે સાધવા તેઓશ્રી સાધનારત છે. "કેવળ નિજ સ્વભાવનું, અખંડ વર્ત જ્ઞાન....” આત્માવસ્થાનું આ સહજ સ્વરૂપ તેમનું ધ્રુવબિંદુ છે. તે સાધવામાં શ્રીમનો આધાર તેમને સર્વાધિક ઉપરકારક અને ઉપાદેય પ્રતીત થયો છે. એ મુજબ તેમના આત્મભાવની જાગૃતિપૂર્વકનાં દેહ-પ્રવર્તન, "સાહજિક તપશ્ચર્યા" અને "સમગ્રસાધના”ના નીતિનિયમાદિ બરાબર સહજભાવે ચાલુ રહે છે. એક દિગંબર ક્ષુલ્લકને કલ્પે એ રીતે તેઓશ્રી ચોવીસ કલાકમાં એક વખત જ ભોજન અને પાણી લે છે. ભોજનમાં સાકર, છે તેલ, મરચાં, મસાલા, નમક વગરનો ચોક્કસ અભિગ્રહપૂર્વકનો જ આહાર હોય છે. આ લીધાં પછી વચ્ચે કયારેય આહાર કે પાણી સુદ્ધાં લેતા નથી....અમુક સાધકોને માર્ગદર્શન આપવા કે સત્સંગ-સ્વાધ્યાય-ધ્યાનો ભકિતની સામુદાયિક સાધના અર્થે બહાર આવા સિવાય લગભગ પોતાની અંતર્ગુફામાં જ તેઓશ્રી રહે છે. સાંજના સાત પછી તો એ ગુફાનાં દ્વાર બંધ થાય છે. તેઓ એકાંતમાં ઊતરી જાય છે ને કેવળ આ "રત્નકૂટ' પરની ધૂળ અંતર્ગુફાના જ એકાંતમાં નહીં, રત્નમય આત્મસ્વરૂપની સૂક્ષ્મ અંતર્ગુફામાં ઊંડે ઊંડે તેમનો પ્રવેશ થાય છે....
મને તેમની બહિર્ભાધના, બહિર્ગુફા અને બહિદર્શન પામવા-જોવાનો લાભ મળ્યો હતો, પરંતુ તેટલાથી મને સંતોષ ન હતો... મારે તેમની ધૂળ અંતર્ગુફા જોવાની પણ ઉત્સુકતા હતી અને સૂક્ષ્મ અંતર્ભાધના
૨૫
