________________
સંચારમાં-યોગના પ્રત્યેક પ્રવર્તનમાં-વિવેક ને વિશુદ્ધિ, નિર્લેપતા ને જાગૃતિ જાળવી રાખવા પળે પળે પ્રેરી રહ્યાછે; નિત્ય-નૈમિત્તિક કર્તવ્યો અને જીવન- વ્યવહારોની વચ્ચેથી 'સ્વરૂપમાં સાંધી રાખતા પડઘા સતત પાડી રહ્યા છે
"વિદ્ધિ વિદ્ધિ સ્વતત્ત્વમ...”
"પશ્ય પશ્ય સ્વરૂપમ્..
"જેણે આત્માને જાણ્યો તેણે સર્વને જાણ્યું...!”
૧૨,કૅમ્બ્રિજ રોડ, અલ્સર,
॥
પ્રા.પ્રતાપકુમાર ટોલિયા
બેંગ્લોર-૫૬૦૦૦૮
(લેખન દિનાંક ૩,૪,૫,૬,૭ નવેમ્બર, ૧૯૬૯.)
‘દક્ષિણાપથની સાધનાયાત્રા’ની પ્રથમ પ્રકાશિત હિન્દી આવૃત્તિનાં અવલોકનો
દક્ષિણાપથની સાધના-યાત્રા : લેખક-પ્રા. પ્રતાપકુમાર ટોલિયા, પ્રકાશક-વર્ધમાન ભારતી ઇન્ટરનેશનલ ફાઉન્ડેશન, ૧૨, કેમ્બ્રિજ રોડ, બેંગ્લોર.
શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજીએ મહાત્મા ગાંધીજીને પાંચ અણુવ્રત આપ્યા હતા અને એ પછી ગાંધીજીનાં માતાએ એમને વિદેશ જવાની અનુમતિ આપી હતી. આ પછી પણ ગાંધીજી જ્યારે આફ્રિકામાં હતા ત્યારે પણ શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી સાથેનો તેમનો સંપર્ક સતત ચાલુ જ હતો. શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજીની સાધના અનુપમ હતી તથા તેમનું વ્યકિતત્વ પણ અસાધારણ હતું એમાં તો શંકાને સ્થાન જ ન હોઈ શકે. તેથી જ તો ગાંધીજી જેવા સાધક સત્યાગ્રહી ઉપર એ પ્રભાવ પાડી શકયા હતા. અને પ્રભાવ પણ એવો કે જેના દ્વારા ગાંધીજી વિશ્વમાં સત્ય અને અહિંસાના મહાન સાધકના રૂપમાં અવિસ્મરણીય રહેશે.
પ્રા.પ્રતાપકુમાર ટોલિયા સાથે અમારી મુલાકાત લગભગ ૧૦ વર્ષ પહેલાં રાજગૃહીમાં થઈ હતી અને તેઓ મારી સાથે બે દિવસ રહ્યા પણ હતા. સંગીતના માધ્યમ દ્વારા એમણે સાધનાનો જે માર્ગ પસંદ કર્યો છે અને ધ્યાનાદિ ગંભીર વિષયો પર તેઓ જે રીતે સામાન્ય લોકોની વચ્ચે બેસીને પ્રભાવશાળી રીતે પથપ્રદર્શન કરાવે છે, તે રાજગૃહીમાં મેં સ્વયં જોયું છે. તેઓ પોતે પણ સવારસાંજ નિયમિત રીતે ધ્યાન કરે છે. એ સમય એમની
૩૬
