Buddhiprabha 1912 07 SrNo 04

Author(s): Adhyatma Gyan Prasarak Mandal
Publisher: Adhyatma Gyan Prasarak Mandal

Page 5

વિચારસામર્થ્ય અને તેની શરીર તથા તદુંરસ્તી ઉપર થતા અસર.
અત્રે એક સામાન્ય દ્રષ્ટાંત આપીને વિચારેની સત્તા કેટલી છે તે સમજાવવું. અપ્રાસંગિક નહિ લેખાય. કેટલીક વખતે ગાવિષ્ટ માસ દૈનિક આહારમાં ફેરફાર કરે છે પરંતુ પેાતાના મનમાં રમી રહેલા વિચારેયમાં ફેરફાર કર્યાં વગર એવી આશા બાંધે છે કે ફક્ત ખારાકના ફેરફારથી તાત્કાલિક અસર થઇ રેગ વિનષ્ટ થશે. આ માન્યતા કેટલા પ્રમાણુમાં ભૂલભરેલી અને ઉધે માર્ગે દારનારી છે તે અનેક દાખલાઓનું અવલોકન કરવાથી આપણુને રહેજે માલમ પડી આવે છે. આહાર અને સ્થાનમાં ગમે તેવા મહાન ફેરફાર કરા, રાગીને માથેરાન, મહાબળેશ્વર કે દાર્જીલીગજેવા ચ્યારેાગ્યહવાવાળા સ્થળમાં લઈ જાઐ પરંતુ જો દર્દીનું મન રણ્ અને નિરાશાના વિચારેાથી ઘેરાયલુ હશે તે તે સ્થાને રંગીના શરીર અને ત་દુરસ્તી ઉપર કંઈ અસર નિપજાવી શકાશે નહિ. ખારાક અને સ્થાનને ફેરફાર કઇ મસર ઉપજાવે એવું ઈચ્છતા હા તે રાગીના મનના વિચારાના પ્રવાહ બદલાય એવી વ્યવસ્થા કરી. નિશા અને રાગના વિચારેને નિર્મૂળ કાઢી નાંખીને આશા, આરેાગ્ય, આનંદ અને એવા સુદ્રઢ સવિચારે તેના મનમાં દખન્ન થવા ઘા કે તરત જ અસરકારક રીત્યા તેવુ શરીર રેમ તરફ વળતું જશે, અત્રે આપણા જૈન ધુઆએ. પડા લેવાના છે કે જે ગીને રાગ ટાળવા હૈયા તેનુ મન શયુક્ત અને પ્રસન્ન રહે એવા પ્રયત્ન પ્રત્યેક ક્ષણે થાય એવા પ્રબંધ કરવા. પવિત્ર વિચારેની સત્તા એટલી બધી છે કે મનુષ્ય તેના આધારે પવિત્ર ટેવે શીખે છે, સામાન્ય વ્યવહારમાં પડીને માજીસ પવિત્ર વિચારાના પરિત્યાગ નથી કરતા, તે તેનામાં નિર્ણમતતા, પ્રમાણિકપણ, ચાલાકી, પ્રવૃત્તિમય વભાવ, વિશ્વસનીયતા યાદિ સદ્ગુણે ટેવì પરિણમે છે.
ચાલુ જમાનામાં જંતુઓ—ચર્મચક્ષુથી ન દેખાય એવા જંતુ દરેક રાગના કારણ ભૂત મનાયા છે. વિવિધ રેગના લઇ જનારા જુદા જુદા જંતુએ છે. જે મનુષ્યના શરીરમાં આ જંતુએ પ્રવેશ કરે છે તે માસ રેગના ભાગ થઈ પડે છે. આવી વસ્તુસ્થિતિ છે છતાં જે મનુષ્ય શુભ વિચારમાં જીવન વહુન કરે છે તે તેને આવા જંતુઓથી ભય રાખવાને રહેતા નથી. પવિત્ર વિચારેયની પ્રબળતા શરીર ઉપર એટલી બધી રહે છે કે જંતુઓ તે શરીર ઉપર હુમલો કરવાને માટે વિજયવાન નિવડી શકતા નથી. શરીરનું સંરક્ષણુ કરી, તેને જાળવવું હ્રાય તા પ્રથમ મનની સંભાળ રાખી, તેમાં ચાલતી વિચારની ક્રિયાએ! ઉપર સયમ રાખતાં શીખવુ જોઇએ છીએ. શરીર ધવનમય, ચાલાક અને શક્તિમય બનાવવુ. ડ્રાયતે તેવા વિચારેને મનમાં દાખલ કરી, સદૈવ પેષણુ આપતા રહેવું.
આપણા શાસ્ત્રમાં કામ, ક્રોધ, લેાલ, માન, અને માયાને કાયા તરીકે લેખવામાં આવ્યા છે. જેટલા પ્રમાણમાં કષાયે મનમાં રહેઠાણુ કરે છે, તેટલાજ પ્રમાણુમાં મન—કિકર અધાતિને પામે છે અને શારીરિક સાંધ્યતા અને તંદુરસ્તીના વિનાશ થાય છે. જગમ વ્યવહારમાં આપણે અવલેાકીએ છીએ કે કેટલાક જનેના મૂખા સામા માણુસને ધી ઉપજાવે એવા તથા જનસમાજને મનપસંદ ન આવે એવા હેાય છે. શુ એવા મૂર્ખ એકદમ અચાનક સ ંજોગથી થાય છે ? નહિ, અપવિત્ર અશુભ વિચારેને આશ્રય લાંખી મુદ્દત સુધી લેવાથી તેની દ્રશ્ય અસર તેના મુખાવિંદ ઉપર જણાઇ આવે છે.
જે વ્યક્તિ મનુષ્યનાં મહેાડાં વાંચતા શીખે છે તે વ્યકિત, માખ્યું અને વિષયેત્પાદક કાર્યો થયેલાં હોય તથા અભિમાનના આવેશે આવેલા હોય એવી જીંદગીવાળા મનુષ્યને