Buddhiprabha 1912 07 SrNo 04

Author(s): Adhyatma Gyan Prasarak Mandal
Publisher: Adhyatma Gyan Prasarak Mandal

Page 3

વિચારસામર્થ અને તેની શરીર તથા તંદુરસ્તી ઉપર થતી અસર.
૮૯
એકી વખતે થઈ શકતાં નથી. અધ્યાત્મ અને મેહ એ બન્નેને મેળ આવતું નથી.
મારૂં સારૂ થાઓ, મારા આત્મામાં સુખ પ્રગટે એવી ઇચછાવાળા મનુષ્યએ મનમાં થતી અશુભવાસનાઓના સામે થવું જોઈએ. મનમાં ઉત્પન્ન થનાર કષાયના પરિણામને જીતવે જોઈએ. મનુષ્યએ હળવે હળવે મનને આત્મા તરફ વાળવું જોઈએ. ક્ષણે ક્ષણે મનમાં થનાર પરિણામ તરફ ઉપયોગ ધારવો જોઈએ. કર્મના શુભાશુભ વિપાકનું સ્વરૂપ અવધવાથી સહેજે આ સંસાર તરફ થતી મનની પ્રવૃત્તિ અટકે છે. અજ્ઞાન દશામાં બાહ્ય દુનિયાદારીની હીલચાલોમાં રસ પડે છે અને પશ્ચાત અધ્યાત્મ દશામાં આન્તરિકગુણોની પ્રાપ્તિ માટે રસ પડે છે. આમાના ગુણ ઉપર પ્રેમ પ્રકટવા માંડયો એટલે મનુષ્યોએ સમજવું કે હવે અમારી દશા બદલાઈ છે અને અમે આત્માના માર્ગ તરફ વળ્યા છીએ. જે વખતે પોતાના શુદ્ધ સ્વરૂપ તરફ વળવામાં આવે છે તે વખતે આમાની પરિણતિ માં ઘણે ફેરફાર થઈ જાય છે. સોયને દોરો પરોવવામાં આવ્યા બાદ સંય કચરામાં પડી જાય છે તે પણ તે જડે છે તે પ્રમાણે અધ્યાત્મ તત્વનું સ્વરૂપ સ્પર્યા પછી કદી કર્મનું જોર વધી જાય છે તે પણ પાછું મેક્ષ માર્ગ તરફ વળી શકાય છે અને પોતાના શુદ્ધ ધર્મની આરાધના કરી શકાય છે.
“ विचारसामर्थ्य अने तेनी शरीर तथा तंदुरस्ती
ઉપર થતી અસર.” (લેખક. ચુનીલાલ મુલચંદ કાપડીઆ. એમ, એ, બી. એસ. સી. ખંભાત)
એવું કહેવાય છે કે શરીર એ મનને ચાકર છે. શેઠ જેવો હુકમ આપે તે પ્રમાણે કરવાને ચાકર બંધાયેલો છે. સેવ્ય સેવક પાસે સદ્ કાર્ય કરાવે છે અને અસત્ કાર્ય પણ કરાવી શકે. આપણી ધારણા છે વા ન હો પરંતુ આપણું મનની અંદર જેવી વિચારની ક્રિયાઓ પ્રવર્તે છે તદનુસાર શરીર પણ પિતાનું વર્તન ચલાવે છે. આ તો એક સાધારણ્ય અનુભવની વાત છે કે માણસના મુખાવિંદ ઉપરથી તેના મનની સ્થિતિનું અનુમાન નીકળી શકે છે. જે મનુષ્ય દુનિયાના અનુભવમાં પરિપકવ હોય છે, જનસ્વભાવને વિસ્તૃત અભ્યાસ કરેલ હોય છે, તથા જેએની અવલોકનશક્તિ અતિ તિણ અને બારીક હોય છે તે મનુષ્યો સામા માણસની મુખાકૃતિ ઉપરથી તાણું તેના મનમાં કેવા વિચારે રમી રહેલા હોય છે તે કહી આપે છે. સંસર્ગમાં આવતા મનુષ્ય સ્વજીવન કેવા વિચારોમાં વહન કર્યું છે તથા તેની સ્તુતિપાત્ર કેનિન્દવા યોગ્ય છે વિગેરે બાબતેની માહિતી તેનું મુખાવિંદ પૂરી પાડે છે.
કુદરતથી વિરૂદ્ધ, ગેર કાયદેસર, અને મનુષ્યસ્વભાવને અણગમતા એવા વિચારો જે મનુષ્યના મનમાં ઉંડા મુળ ઘાલે છે તે મનુષ્યની દેહ ત્વરાથી રોગાવિષ્ટ થઈને નાશ તરફ દેડતી દેખાય છે. પ્રસન્નતા, પરમાર્થ અને સાહિત્યમાં જેણે સાત્વિક વિચારો કરેલા છે એવા વિચારયુક્ત માણસનું શરીર પવન અને ચારતાથી ભરપુર ભાસે છે. કહેવાને ભાવાઈ એ છે કે જેવા વિચારે તેવું શરીર, જેવી મનની સ્થિતિ તેવી મુખાકૃતિ અને જેવી