Buddhiprabha 1912 07 SrNo 04

Author(s): Adhyatma Gyan Prasarak Mandal
Publisher: Adhyatma Gyan Prasarak Mandal

Page 7

હાસ્ય મંજુષા.
તે દુર્વિચાનો ઉદ્ભવ એટલા બધા પ્રમાણમાં થાય કે મનુષ્ય એક જનાવરની સપાટી ઉપર આવવાની અધોગતિ પ્રાપ્ત કરે છે. ચાલાક માળી પિતાના બગીચામાં બીન ઉપયોગી છોડવાનું નકંદન કહાડી પિતાને જોઇતાંપુષ્પ અને ફળની વાવણી કરે છે તેમ માણસ પણ પોતાના મનના સંબંધમાં એમ કરી શકે. અસદ્, અપુનિત, અને અશુભ વિચારને હાંકી કહાડી માણસ પોતાના મનમાં શુભ અને પૂનિત વિચારરૂપ પુષ્પ અને ફળની વાવણી કરી શકે.
મનની ઉપયોગિતા વિષે જૈન તેમજ હિંદુશાસ્ત્રમાં ખુબ ભાર મુકવામાં આવ્યો છે. મન એજ આપણને આલેકમાં તથા પરલોકમાં સુખ પ્રાપ્ત કરાવે છે. મન એજ આ પણને આ જીદગીમાં નરકને ભાર આપે છે. એટલાજ માટે કહ્યું છે કે મને gવ મનુણાdf freળ કુલ્લ ટુ મન એ માણસનું સુખ દુ:ખનું કારણ છે આ નીતિ વાકયને જનસમુદાય જે રૂ૫ અર્થ કરે છે તે કેટલો ભૂલભરેલો છે તે આપણે હવે જોઈએ. આ સૂત્રને અર્થ લેક એ કરે છે કે પ્રાપ્ત કરેલી અમુક વસ્તુને જો સારી હેય તે તેને નરસી માની લેવી અથવા મનપસંદ ન હોય તે તેને મનપસંદ માની લેવી એ આપણું હાથમાં છે અર્થાત માન્યતા એજ માનને વિષય છે. આ માનવું ભૂલભરેલું છે, સત્યાર્થ એ છે કે મનની પ્રાબલ્યતાથી સદ્વિચારોનો પ્રવાહ વહેવડાવી આપણે આપણી નબળી સ્થિતિને પણ સુધારી શકીયે. સારા સંજોગે હેય તે પણ અશુભ વિચારોનો આશ્રય લેવાથી તથા અસદુ કાર્યો કરવાથી સારા સંજોગોને ખરાબના રૂપમાં ફેરવી શકીયે.
સંક્ષેપમાં આટલું કહી ઉપસંહારમાં આપણે એજ ભાવના ભાવીએ કે સર્વ જીવ તરફ સમદ્રષ્ટિ રાખી, આનંદદાયક સ્વભાવ રાખવો. આવા નિઃરવા વિચારે મેક્ષમાં લઈ જનારા દુતાનું કામ કરશે. દરેક પ્રાણી તરફ શાંતિના આશીર્વાદે ક્ષણે ક્ષણે મોકલવા. ઇર્ષ્યા, ષ, ઢોંગ અને માખણીય સ્વભાવ આ દુર્ગણે આપણું સમાજમાં એટલા બધા પ્રમાણમાં પ્રચારને પામ્યા છે કે કઈ પણ વિચારકને વિચારવું સહેલું પડે છે કે જૈન સમાજમાં, સુવિચારણું નષ્ટપ્રાય થઈ ગઈ છે એમ કથવામાં ભાગ્યેજ અતિશક્તિ જણાશે. સદિયારે આપણી સમાજના ચારે અંગેને અધુના દુર્લભ થઈ પડ્યા હોય એવી વસ્તુસ્થિતિ છે. પ્રથમકર્તવ્ય પ્રત્યેક જનભાઈનું એ છે કે સદ્વિચારોનું અવલંબન લઈ, શુભ વિચારોને મનમાં પ્રવેશ કરાવી તેનાં મીઠાં ફળ ચાખવા પ્રયત્નશીળ થવું.
ટેવ પાડે ” કોઈ પણ સારી ટેવ પડી ગઈ હોય તે તેને જરા પણ વિસરે નહિ, કેમકે શુભ ટેવ ઉપર ઉપેક્ષા રાખશે તે એકાદ અશુભ ટેવ દાખલ થવા પામશે, માટે આત્માને અમસ્વરૂ૫મય થવાની શુભ ટેવ પાડ; બુરી ટેવોને હઠાવી કાઢ-દેશવટો ઘ. તમારું અનુકરણ બીજાઓ કરવા દેવાય તેવી ટેવ પાડે, તમે તેથી અમર થશે; (જ્ઞાનીઓ થયા તેમ.)
વખત ન ગુમાવો ” એક ક્ષણ સમય પણું ઉપયોગવીના એળે ન ગુમાવો. ઘડી છે શું થશે તે કોણ જાણે છે. પ્રભુ મહાવીર તેજ કહી ગયા છે કે “ક્ષણ પણ પ્રમાદ ન કરા” મનને જરા પણ જંપ નથી માટે તેને જે પ્રમાવશે રઝળતું મુકશે તે તમારી આત્મ રી. હિને ધુળમાં મેળવશે.