________________
સ્ત્રી કેળવણીની અગત્ય.
૧૦૯
લાયક છે. કુદરતે તેમની લાયકાત જોઈને બાળકોને ઉછેરવાનું કાર્ય તેમને સેપિલું છે, તે તેજ પ્રમાણે શરૂઆતના વર્ષોમાં બાળકને કેળવવાનું કાર્ય પણ તેમને સોંપવામાં આવે તે અત્યંત લાભદાયક થઈ પડે ! સ્ત્રીઓ મીઠી વાણુથી અને મનહર સરળ અને પ્રિય શબ્દોમાં એવી શિખામણ આપે છે કે જેની બાળકો પર ઉંડી અસર થાય છે. સુશિક્ષિત અને સંસ્કા. રી સ્ત્રીઓના ઉત્તમ ગુણોની અસર તેમનાં બાળકોપર જલદી થાય છે, અને બાળકનું હદય ઉત્તમ અને સંસ્કારી બને છે. આથી બાળકોને ઉછેરવાનું અને તેમને સારી રીતે કેળવવાનું કાર્ય કરવાને સ્ત્રીઓને લાયક બનાવવાને એ અત્યંત જરૂરનું છે કે તેમને સારી કેળવણી આપવી જોઈએ. જે સ્ત્રીઓ સારી રીતે કેળવાય તે બાળકને ઉછેરવામાં તેમજ તેમને કેળવવામાં પણ બહુ ઉપયોગી થઈ પડે !
૩ કેળવણીને કપિત અર્થ. સ્ત્રી કેળવણીથી ઉપલબ્ધ થતે અર્થે સામાન્ય રીતે બે ચાર ચોપડીઓ ભણવામાંજ પરિસમાપ્ત થતું નથી. કેળવણીને અર્થ વિશાળ છે. લેખન, વાંચન, ગણિતઆદિ વિષયોના સામાન્ય જ્ઞાનમાં સ્ત્રી કેળવણી પૂર્ણ થતી નથી. કેટલેક સ્થળે તો તેના કરતાં પણ વિચિત્ર માન્યતા જોવામાં આવે છે. માતૃભાષાના લેશ પણ જ્ઞાનવિના વા સ્વભાષામાં લેખન વાંચ નના જ્ઞાનવિના જુદી પદ્ધતિએ સંસ્કૃત અગર માગધી લીપીના અક્ષર ઓળખવામાં અને તેમની બારાક્ષરી પરથી સહજ વાંચન તૈયાર કરવામાં એકાદ બે વર્ષને કાળક્ષેપ કરવામાં આવે છે ત્યારબાદ (માતૃભાષામાં લેખન વચન આદિના જ્ઞાનવિના) ઉપરોકત ભાષામાં લખાયેલાં–તેમના અર્થના જ્ઞાનવિના-બે પાંચ સૂત્રાદિનાં પઠન પાઠનમાંજ કેળવણી પરિસમાપ્ત થતી ઘારવામાં આવે છે. કેળવણીની ઉપર જુની અગર નવીન પદ્ધતિને જ કેળવણી કહેવામાં આવતી હોય તે આપણે હેતુના આભાસને હનુમાની આપણી જાતને ઠગાયેલીજ માનીશું. વાસ્તવિક કેલવણી કાંઈ હાળની પદ્ધતિએ શિખવાતાં બેચાર ધારણોમાંજ સમાપ્ત થતી નથી. તે માત્ર સાધન means જ છે. તેને સાથે end તરીકે માની લેવું છે મોટામાં મોટી ભૂલ છે. ઉક્તસાધન means વડે સાબ વસ્તુ end જે સિદ્ધ કરવા પુરતિજ તે ઉપયોગી છે. આ હેતુથી તે સાધન વડે કેળવણી શબ્દથી ફલિત થતા અર્થને સિદ્ધ કરવામાં આપણું લક્ષ્ય રહેવું જોઈએ
૪ લેખન વાચનને જ્ઞાનને કરવો જોઈતો ઉપયોગ, વાચન લેખન આદિનું જ્ઞાન, ઉત્તમ પુસ્તકનું અધ્યયન કરવા માટે છે, તે જ્ઞાન વડે મહા પુરૂષોની વાણી જે હાલ પુરતક રૂપે અમર છે તેનો આ સ્વાદ લેઈ શકાય છે અને જીવનના સમ વિષમ સંયોગોમાં ચિત્તની સ્વરથતા, સમાનતા જાળવી શકાય છે. અધ્યયનથી પ્રાપ્ત કરેલા જ્ઞાનનાં શુદ્ધ રપુર અને પ્રેરણાઓ જીવનભાર વહેવાનું બળ આપે છે, અને ઉક્ત શુદ્ધ પુરને અનુકુળ વતન વડે જીવનનો માર્ગ સરળ ને સુગમ બને છે. આ ફલ પ્રાપ્ત થાય તેજ કેળવણી, તેજ વાસ્તવ હેતુ ફલિત થયે એમ કહેવાય. વાચન લેખનના જ્ઞાન વડે ઉત્તમ પુસ્તકનું અધ્યયન કરવામાં આવે અને તેના દીર્થ સંસ્કાર વડે ચરિત્ર સંસ્કારી થાય તેજ તેને વાસ્તવ કેળવણી કહેવાય ! અને ત્યારે જ તે ધારેલું ફલ આપી શકે,
૫ માનસ શાસ્ત્ર psychology પ્રમાણે કેળવણીનો ઉદેશ
સામાન્ય રીતે માનસ શાસ્ત્રીઓ Psychologists મન પર અસર કરનાર બાહ્ય અને સામાજીક એમ બે પ્રકારની પરિસ્થિતિ ગણે છે.
