________________
33
નાંમત્તરૂપે ગણાતા પ્રત્યેક તીર્થાંનું સયન યદિ આત્માના ગુણાના પ્રકાશ માટે થાય તે તે અત્યંત ઉપકારી છે. શાસ્ત્રમાં બે પ્રકારનાં તી કહ્યાં છે. જંગમ તી અને સ્થાવર તી પ્રથમ જંગમ તીર્થં તે સાધુ સાધ્વી કૈવલી વગેરે. સ્થાવર તીથ જડ હોય છે, પણ તે ચૈતન્ય શક્તિ ખીલવવા નિમિત્ત રૂપે ઉપકારી હોય છે, જ્યાં જ્યાં તીર્થંકરાનાં, સામાન્ય કૈવલીએનાં સાધુઓનાં નિર્વાણદિ થયાં હૈાય તે તી ગણાય છે. આવાં સ્થાવર તીર્થો પર્વત તરીકે ધણાં છે. તેમાંનું સિદ્ધાચલ ઉત્તમ તીર્થ ગણાય છે. સિદ્ધાચલ ઉપર અનેક જીવા મુક્તિ પામ્યા તેથી ત્યાં જવું જોઈએ. સર્વ જાય છે માટે આપણે પણ જવું એમ ગાડરીયા પ્રવાહથી જનારા જ્ઞાનન્ય વે। સ્થાવર તીર્થોની સેવનાથી વિશેષ ફળ મેળવી શક્તા નથી. સ્થાવર તીને પૂજવાના મુખ્ય ઉદ્દેશ એ છે કે આત્માના સગુણા પ્રાપ્ત કરવા. સિદ્ધાચલ ઉપર ઘણા જીવા મુક્તિ પામ્યા ત્યાં તેમના આત્માની સાથે લાગેલાં શુભ પુદ્ગલા ખર્ચ્યા હોય તેને સ્પરું થવાયી શ્રદ્વાળુ પુશ્મની બુદ્ધિ પ્રઃ સુધરે છે. તેમજ ત્યાં જે જે જવે મુક્તિ ગયા હૈાય તે તે વેનાં ચરિત્ર સહેજે સ્મરણમાં જ્ઞાનિયાને આવે છે તેથી જ્ઞાતિ પુરૂષે આત્માના ગુણે પ્રતિ ઉપયેગ રાખે છે. સિદ્ધાચલ છે પ્રકારે છે. ૧ દ્રવ્ય સિદ્ધા ચલ અને બીને ભાવ સિદ્ધાચલ તેમાં દ્રવ્ય સિદ્ધાચલ પર્વત છે. જ્ઞાતિચાના પવિત્ર સ્પથી પવિત્ર થયેલા ડુંગર છે. અને ભાવતી આત્મા છે, દ્રવ્યતી સાપેક્ષાએ કારણ છે અને તે આત્માથી ભિન્ન છે. દ્રવ્ય સિદ્ધાચલ પર્વતથી આત્મા તથા માન્ન ભિન્ન છૅ. દ્રવ્ય દ્રિાચલ પર્વતમાં કઈ ચેતન્ય ગુણ નથી વા તે ક ંઇ વિનતિના અર્થ સમજી શકતા નથી પણ તેની પાસે જઈ સ્પર્શ કરી ત્યાં મુક્ત ગએલા જીવાના ગુણાનું મરણુ કરવુ તેજ કુલપ્રદ છે. દ્રવ્ય સિદ્ધાચલ પર્વતને એમ કહેવામાં આવે કે તું મારાં પાપનો નાશકર. વાસ્તુ મુક્તિ આપ. આમ કહેવુ તે ભગવાનના સ્થાપના નિક્ષેપાની અપેક્ષા વિના તે અયાગ્ય છે. નિમિત્તરૂપ સિદ્ધાચલ પર્વતને સેવવાના મુખ્ય ઉદ્દેશ ખરેખરા જ્યાં સુધી સમજવામાં આવ્યા નથી ત્યાં સુધી જ્ઞાનવિના ગ્રંથી ભેંદ્ર થઈ શકે નહી. સિદ્ધાચલ પર્વતા નિમિત્તરૂપે અપૂર્વ ક્રિમા શાસ્ત્રમાં કહ્યા છે, તે નાનિયેાને માટે છે. શ્રા શુઓને માટે છે. આત્માર્થિ નિયેજ એ વાક્યને આચારમાં મૂકી તેનુ મૂળ આસ્વાદી શકે છે. ઇશ્વર કાં વાદિયા જેમ ધરને તારવા માટે વિનંતિ કરે છે તેમ અન જૈનો સિદ્ધાચલ પર્વતની તેવીજ રીતે અપેક્ષા સમજ્યા
