Bhagwan Mahavir

Author(s): Purushottam Jain, Ravindra Jain
Publisher: Purshottam Jain, Ravindra Jain

Page 44

ਵਿਚ ਤੀਰਥੰਕਰ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਤੀਰਥੰਕਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 24 ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਰਿਸ਼ਵਦੇਵ ਪਹਿਲੇ ਤੀਰਥੰਕਰ ਹੋਏ ਹਨ । ਉਨਾਂ ਨੇ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਖੇਤੀ ਕਰਨਾ, ਲਿਖਣਾ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰ ਚਲਾਉਣ ਸਮੇਤ 72 ਕਲਾਵਾਂ ਸਿਖਾਈਆਂ । ਇਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ 64 ਕਲਾਵਾਂ ਸਿਖਾਈਆਂ । ਭਗਵਾਨ ਰਿਸ਼ਵਦੇਵ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਤੱਕ ਸਾਰੇ ਤੀਰਥੰਕਰ ਖੱਤਰੀ ਕੁੱਲ ਵਿੱਚ ਹੀ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਹਨ । ਜੈਨ ਪਰੰਪਰਾ ਅਨੁਸਾਰ ਸਾਰੇ ਤੀਰਥੰਕਰ ਖੱਤਰੀ ਕੁਲ ਵਿੱਚ ਹੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
| ਤੀਰਥੰਕਰ ਬਚਪਨ ਤੋਂ 1008 ਸ਼ਰੀਰਕ ਸ਼ੁਭ ਲੱਛਣਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਤਿੰਨ ਗਿਆਨਾਂ ਦੇ ਮਾਲਿਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਤੀਰਥੰਕਰ ਦੀ ਮਾਤਾ ਤੀਰਥੰਕਰ ਦੇ ਜਨਮ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 14 ਸ਼ੁਭ ਸੁਪਨੇ ਵੇਖਦੀ ਹੈ ਤੀਰਥੰਕਰਾਂ ਦੇ ਗਰਭ ਵਿਚ ਆਉਣ ਜਨਮ, ਦੀਖਿਆ, ਕੇਵਲ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਮੇਕਸ਼ ਸਮੇਂ ਸਵਰਗ ਦੇਇੰਦਰ ਦੇਵ ਪਰਿਵਾਰ ਸਮੇਤ ਧਰਤੀ ਤੇ ਆ ਕੇ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ ਤੀਰਥੰਕਰ ਸਾਧੂ, ਸਾਧਵੀ ਸ਼ਾਵਕ ਤੇ
ਵਿਕਾ ਰੂਪੀ ਧਰਮ ਤੀਰਥ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਹੋਣ ਕਾਰਣ ਤੀਰਥੰਕਰ ਅਖਵਾਉਦੇ ਹਨ ! ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਤੀਰਥੰਕਰ ਨੂੰ ਕੇਵਲ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣਾ ਨਿਸਚਿਤ ਹੈ ! ਜਦ ਤੀਰਥੰਕਰ ਤੋਂ ਛੂਟ ਆਮ ਆਦਮੀ ਕੇਵਲ ਗਿਆਨੀ ਬਣਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਸਾਧਾਰਣ ਕੇਵਲੀ (ਅਰਿਹੰਤ) ਆਖਦੇ ਹਨ । ਤੀਰਥੰਕਰ ਅਤੇ ਅਰਿਹੰਤਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਇਹੋ ਫਰਕ ਹੈ । ਵਰਤਮਾਨ ਯੁੱਗ ਵਿਚ ਜੋ 24 ਤੀਰਥੰਕਰ ਹੋਏ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੰਖੇਪ ਜੀਵਨ ਰੇਖਾ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ। | ਭਾਵੇਂ ਭਗਵਾਨ ਰਿਸ਼ਵਦੇਵ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਤੱਕ ਤੀਰਥੰਕਰ ਪਰੰਪਰਾ ਲੰਬਾ ਫਾਸਲਾ ਹੈ, ਪਰ 24 ਤੀਰਥੰਕਰਾਂ ਨੇ ਇਕੋ ਹੀ ਧਰਮ ਦਰਸ਼ਨ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ।
ਇਹੋ ਅਰਿਹੰਤ ਜਾਂ ਤੀਰਥੰਕਰ ਆਪਣਾ ਸੰਸਾਰਿਕ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਕੇ, ਜਨਮ, ਦੁੱਖ, ਬੁਢਾਪੇ ਨਾਲ ਭਰੇ ਸੰਸਾਰ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਕੇ ਸਿੱਧ ਅਖਵਾਉਦੇ ਹਨ । ਇਸੇ ਨੂੰ ਜੈਨ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਵਿੱਚ ਆਤਮਾ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਤਮ ਅਵਸਥਾ ਅਤੇ ਜਿੰਦਗੀ ਦਾ ਟੀਚਾ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ । ਜੈਨ ਧਰਮ ਵਿਚ ਇਹੋ ਨਿਰਵਾਨ ਜਾਂ ਮੁਕਤੀ ਹੈ । ਇਸਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਮੁਕਤ ਆਤਮਾ ਸੰਸਾਰਿਕ ਆਤਮਾਵਾਂ ਲਈ ਆਦਰਸ਼ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰ ਜੈਨ ਧਰਮੀ ਇਸੇ ਵੀਰਾਗ, ਅਰਹੰਤ ਜਿਨ, ਸਰਵਗ, ਕੇਵਲੀ (ਬ੍ਰਹਮ ਗਿਆਨ) ਅਵਸਥਾ ਦੀ ਭਗਤੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਉਹ ਵੀ ਇਸੇ ਰਾਹ ਤੇ ਚਲ ਕੇ ਆਤਮਾ, ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕਰਮਾਂ ਤੇ ਪਏ ਪਰਦੇ ਨੂੰ ਚੁੱਕ ਕੇ ਆਪ ਵੀ ਭਗਵਾਨ ਬਣ ਸਕੇ । ਕੁਝ ਪ੍ਰਮੁਖ ਤੀਰਥੰਕਰ
ਜੈਨ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰਾਂ ਵਿਚ 24 ਤੀਰਥੰਕਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਦਾ ਵਰਨਣ ਬੜੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ ਹੈ । ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ 4 ਤੀਰਥੰਕਰਾਂ ਦਾ ਵਰਨਣ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹੈ । 10
ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ