________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
C પ્રકાશને વેગ છે,
લૂંટીઓ વહી ધનુષ્ય, વહી બાણ. તેણે કહ્યુ કે પદાર્થ અને શક્તિ અને સાપેક્ષ (૫) પ્રભુ મહાવીરે સારી રીતે ધમને સમય છે. પદાર્થનું શક્તિ માં રૂપાંતર થઈ શકે છે અને સાથે ઓળખવાનું કહ્યું છે. મૂળભૂત સિદ્ધાંત તે શક્તિ ગ્રામ પદાર્થમાંથી ઉપરોક્ત સમી- બરાબર રહે પણ તેનું અર્થઘટન, બાહ્ય વ્યવહાર કરણ મુજબ પ્રચંડ શક્તિ પેદા કરી શકે છે, સમય સાથે બદલાયાજ કરશે. જો આપણે સમય પરમાણુનું વિભાજન કરીને જે અમાપ શકિત સાથે તાલમેલ મેળવીને નહિ ચાલીએ તે ધર્મજ ઉન્ન થાય છે તેનો પ્રાએ ગિક પુરે યુરેનિયમ ફેંકાઈ જશે. ૨૩૫ પરમાણુવાળા ભારને પરમાણુ બોબ ( વિજ્ઞાનનો સાપેક્ષવાદ relativity કહે બનાવીને વિજ્ઞાનિકે એ તે આપ્યા. પણ તને છે કે બધું જ relative એકબીજાને સાપેક્ષ છે દરૂપગ રાજનિતિજ્ઞાએ કર્યો અને કરે છે તથા આપણે આ સિદ્ધાંત જે માનવ જીવનમાં લાગુ કરશે વૈજ્ઞાનિક આઈન્સ્ટાઈને પોતાની અપ્રતિમ પાડીએ તો સમજી શકાશે કે બધું તુલનાત્મક જ બુદ્ધી શક્તિ વડેજ આ સિદ્ધાંત રજુ કરેલ છે. સરખામણી કરીએ તે કઈ બળવાન નથી
(૪) આ સિદ્ધાંતની સરળ સમજુતિ માટે કે કઈ નબળો નથી, કે ઈ ઉ ચ કે નીચ નથી. આ પણ છે ડીક વાતે જોઈએ. અત્યારે પૃથ્વી કોઈ મોટો કે નાનો નથી. કોઈ ગરીબ કે તવંગર ઉપર જે કાંઈ જોઈ અનુભવીએ છીએ તે બધું નથી બધું સાપિક્ષ છે. લીટી જેમ નાની કે મે ટી સાપેક્ષજ છે એક બીજાની સરખામણી કરીને જ કાપકપ કર્યા વગર સરખામણું કરીને કરી શકીએ માપ આપીએ છીએ. પ્રથ્વી ઉપરજ રહીને સાચું છીએ તેમ આ બધું સમજવાનું છે. વિશાળ જ્ઞાન પ્રાપ્ત ન કરી શકીએ. તથ્ય શોધવા તે અર્થમાં જે સમજીએ તે કઈ ધર્મ પણ ઊંચો પ્રવાથી પર થઈએ તે જ સાચું માપ નીકળી કે નીચે નથી બધું સાપેક્ષ છે. શકે. કોઈ પણ પદાર્થનું પરીમાણ, લંબાઈ,
(૭) સાપેક્ષવાદ આપણને શીખવે છે કે પહોળાઈ, ઉંચાઈ, વજન વિ. સાપેક્ષ છે એક બીજાની તુલનામાં છે. આપણે એમ કહીએ કે
ભાષા, પ્રાંત કે દેશના ઝઘડા નિરર્થક છે. આ
સાપેક્ષવાદ જે આપણે જીવનમાં ઉતારીએ તે એ છોકરા કે છોકરીને ઉંચાઈ ૪’ ર” છે તે
વ્યક્તિ તે શું પણ દેશ દેશના ઝઘડા ખતમ તે સંપૂર્ણ સાચું નથી. અમુક સમય બાદ તેની ઉંમર વધતા તે ૪” ૩ કે ૪ ૪” પણ થાય.
થઈ જાય. આપણે એમ જ સમજવું જોઈએ કે તેથી ઉંચાઈ આ વર્ષે અ ટલી છે તેમ કહેવું
સારૂં તે જ આપણે આપણું જ સારું છે તે
મમત્વ છોડી દેવું જોઈએ. બીજાની વાત પણ જોઈએ. જે સમય ન દર્શાવીએ તે માપની કાંઈજ
સમજવાનો આપણે પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. સામાની કીમત રહેતી નથી સમય સાથે તે બદલાયાજ
વાત પણ સાચી હોઈ શકે અને કેટલીકવાર કરે છે. વળી આપણે કહીએ કે વરસાદ ” ત્રણ
અમુક બાબતોમાં તે હોય છે જ. ઇંચ પડે છે તે પણ સમયની સાથે જ સાપેક્ષ છે. સમય ન દર્શાવીએ તો માની કશીજ કીમત (૮) આમ વિજ્ઞાન અને જૈન ધર્મને સ્વાદ. રહેશે નહિ એટલે વિજ્ઞાનના ત્રણ મૂળભૂત વ દ વાદ આપણને સાચી રીતે જીવતાં શીખવે પરીમાણો માં સમય ચામું અને અગત્યનું પરી છે. તેમાં વળી ત્યા વાદ વદ તે બહુજ પ્રાચીન માણ છે. Time is the fourth dimetnion. છે. વિજ્ઞાને તે છેલથી ડીક સદીઓ માં જ આ એટલે જ આપણે જાણીએ છીએ કે સમય સમય અનિશ્ચિતતાવાદ અને સાપેક્ષવાદ આપેલ છે. બળવાન હૈ, નહિ પુરૂષ બળવાન, કાબે અર્જુન જ્યારે જૈન ધર્મનો આ વાદ જેન તેમજ જેને નવે-ડીસે-૮૭]
T૯
For Private And Personal Use Only
