________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સાવ અજાણ છે. તેઓ દાન આપે છે, પણ ખૂબ પર અપશબ્દ વરસાવવા, દાન આપ્યા પછી ખરાબ અને વિચિત્ર રીતે, આથી જ એક પ્રસન્નતાને બદલે દુ:ખ કે પશ્ચાત્તાપ – આ વિચારકે દાનીના ત્રણ પ્રકાર બતાવ્યા છે. પાંચ દાનના દૂષણ છે. એનાથી બચવું જોઈએ. (૧) જે પિતે સ્વાદિષ્ટ ભોજન કરે પણ બીજાને આવી જ રીતે દાનના પાંચ ભૂષણ પણ બતાવ
સ્વાદરહિત ભેજન આપે તે દાનદાસ છે. વવા માં આવ્યા છે. (૨) જે પિત જેવું ખાય છે તેવું જ બીજાને “નાથા મા દુમા પ્રાં જઃ | & આપે અથવા ખવડાવે છે તે દાન સહાય છે. તથા પાન ઘરે રામૃFITY / ” (૩) જે પિતે જેવું ખાય છે એના કરતાં વધારે અર્થાત દાન આપતી વખતે આનંદના અતિ તે સારું બીજાને ખવડાવે છે તે દાનપતિ છે. રેકથી આસું ઉભરાય આવ, દાન લેનાર પાત્રને
હકીકતમાં દાનવીર એ છે કે જે પોતે જાતે જઈને રોમાંચ જાગે, દાન લેનાર પાનનું બહુમાન કષ્ટ સહન કરીને, લુખો સૂકે રે ટલે ખાઈને કરવામાં આવે, મધુર વચનો કહીને એનો આદર અથવા તો ગરીબીમાં રહીને બીજાને સુખ આપે કરવામાં આવે તેમજ દાનને યોગ્ય પાત્રની છે, બીજાને સારું ખવડાવે છે અને બીજાને અનુમોદના કરવામાં આવે કે જેથી બીજાને પણ માટે ધન ખર્ચે છે. એમ કહેવાય છે કે મેવાડના એને દાન આપવાની પ્રેરણા મળે–આ પાંચ રાણ ભીમસિહ એક વાર મુશ્કેલીમાં આવી દાનના ભૂષણ છે આનાથી દાનની શોભા વધે છે. ગયા ત્યારે કે એ એમને સલાહ આપી કે, દાનમાં એક પ્રકારની વિશેષતા આવે છે આથી હવે દાન એછું કરે ”
જ “તત્ત્વાર્થસૂત્રકાર કહે છે. - આ સાંભળી એમણે જવાબ આપ્યો, “હું “ffથાકviz-faire » ભજન કે કપડાં એ છ કરી શકું, પણ દાન ઓછું કરી શકું નહિ ”
દાન આપતી વખતે દાનની વિધિ, અપ
વામાં આવતા દ્રવ્યનો વિવેક, આપનાર અને દાનને દૂષણ અને ભૂષણ લેનારની શુદ્ધતા હોય તે એ દાન છવામાં જીવનના મેદાનમાં ઘણા લોકો દાનની સાચી વિશેષતા જગાડે છે. કળાથી અનભિજ્ઞ હોવાને લીધે એને ઉદ્દેશ પર દાનના પ્રકાર પાડી શકતા નથી કે એનું સાચું ફળ મેળવી
આ દૃષ્ટિએ જૈનશાસ્ત્રમાં દાનના પાંચ પ્રકાર શકતા નથી. આવા દાની દાન તે એટલું જ દર્શાવવામાં આવ્યા છે. (૧) અભયદાન (૨) કરે છે. પરંતુ એ દાનની સાથે વિવેક, સાત્વિકતા
સુપાત્રદાન (૩) અનુકંપાદાન (૪) ઉચિતદાન અને નિઃસ્વાર્થતાને અભાવ હોવાથી એનું
(૫) કીર્તિદાન. કર્યું. કારવ્યું ધૂળ થઈ જાય છે. આથી જ ધમ. () કા શાસ્ત્રોમાં દાનના પાંચ દૂષણ દર્શાવ્યા છે:
અભયદાનની ગુણગાથા શના7 વિશ્વ પુર્વ કિજં વજઃ દુઃખથી ભયભીત ને ભયરહિત કરવા gશ્ચાત્તાત્ર વાતુ રચારના પશ્ચિમ !એમનામાં નિર્ભયતા જગાડવી એ અભયદાન છે.
અર્થાત્ દાન આપતી વખતે દાન લેનારની આજે અભયદાનની વાત સાંભળતા જ લે કો અવગણના કરવી, દાન આપવામાં વિલંબ કરવો, આશ્ચર્યચકિત થઈને વિચારે છે કે શું આવું દાન આપવાની અરુચી બતાવવી, દાન લેનાર પણ કઈ દાન હોય શકે ખરું ? આનું કારણ ૧૮]
[આત્માનંદ-પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
