________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
એ કે તત્વજ્ઞાનની સૂમ ચર્ચામાં ડૂબેલા વિચા.
સાત ભયથી મુક્તિ રકે કહે છે કે કોણ કોને અભય આપી શકે છે
જૈન શાસ્ત્રોમાં સાત ભયસ્થાન અથવા ભયના અથવા તે કણ કેને પ્રાણદાન આપી શકે ? કારણો બતાવવામાં આવ્યા છે. આ દષ્ટિએ સાત કારણ કે જગતના જીવ માત્ર સ્વત ત્ર છે કે પ્રકારના ભય હોય છે. કોઈનું કશું બગાડી કે બનાવી શકતા નથી.
(૧) ઈહલોકભય – આ લેકમાં પિતાની જ આવી વિચારણું કરનારા એ ભૂલી જાય છે કે
જાતિના પ્રાણથી ડરવું એ ઈલેકભય છે, જીવન સાથે માત્ર એકલે આમ જ રહે
મનુષ્ય મનુષ્યથી, દેવ દેવથી, તિર્યંચ હત નથી. એની સાથે શરીર, મન, પંચેન્દ્રિય,
તિર્થ" અથી અને નારકી નારકીથી ડરે. એના શ્વાસે છવાસ વા અને આયુષ્ય પણ છે. આ
પ્રત્યે આશંકિત રહે અથવા એનાથી દસ પ્રાણમાંથી કે.ઈ પણ પ્રાણથી વિખુટા પડવાની, એને ઇજા પહોંચવાની કે એને હાસ
ત્રસ્ત થાય તે ઈહલેાકભય છે થવાને ડર પ્રાણીઓને હોય છે. આવા ભયમાંથી (૨) પરલે કભય – બીજી જાતિવાળાથી ડરવું પ્રણી ઓ ને મુકત અને આશ્વસ્ત કરવાનું
તે પરાકભય છે. મનુષ્ય દેવ કે તિર્યંચથી અભયદાન કે પ્રાણદાનથી જ શક્ય બને.
તિય ચ દેવ કે મનુષ્યથી અથવા તે દેવ
મનુષ્ય કે તિયચથી ભયભીત થાય તે વર્તમાન યુગમાં અનિવાર્યતા
પલેકભય છે. આજના યુગની સૌથી મોટી આવશ્યકતા
(૩) આદાનભય - ધન વગેરેને કારણે ચારથી અભયદાન છે. વિજ્ઞાન ધર્મની મર્યાદા ઓળંગીને
ભય લાગે અથવા તે પે તાની સુરક્ષા અંગે રાજકીય દાવપેચ ખેલનારાઓની કઠપૂતળી બની
ભય હોય તે આદાનભય કહેવાય. ગયું છે. અને એક એકથી ચડિયાતા આશુબેબ, પરમાણુ બેબ, હાઈડ જન બેબ જેવા વિનાશક
(૪) આસ્માનભય - કોઈ બાહ્ય કારણ વિના
એકા એક જ દુર્ઘટનાની આશંકાથી ભય માનવ સંહારક શો તૈયાર કરી રહ્યું છે. પરિણામે આવા વિનાશકારી એ હાય તેવા
લાગવે તે અકસ્માતભય છે. આનું બીજુ રાષ્ટ્ર અને આવા સંહારક શસ્ત્ર વિનાના રાખો
- નીમ વેદના ભય પણ છે. જેને અર્થ છે કેઈ પણ ભયભીત, શક્તિ અને વ્યસ્ત છે. કયાં કયારે
પણ પ્રકારની પીડાથી ભયભીત રહેવું. યુદ્ધ થશે, કયા માનવ હાર થવા માંડશે અથવા (૫) આજીવિકા ભય - આજીવિકા ચાલી જશે તે અન્ય પ્રાણીઓ પર મત તુટી પડશે એની તેવો ભય લાગવો. કેઈને ખબર નથી. આવી પરિસ્થિતિને કારણે (૬) અપયશય - પિતાની અપકીતિ કે જ સમય માનવ સમાજ ને જ નહિ બકે બદનામી થવાના ભયથી ડરવું. . પ્રાણીઓને પણ અભયદાનની જરૂર છે. હિરોશિમા (૭) મરણ ભય - મૃત્યુને અથવા તો કોઈના અને નાગા સાકી પર ઝોકાયેલા અણુ બે એ દ્વારા મારપીટ થવાના અથવા તે પરેશાની સંહારનું તાંડવ રચ્યું હતું. આ વિનાશક ઘટના થવાને ભય. પરથી જ આપણે અંદાજ લગાવી શકીએ કે જે વર્તમાન માનવસમાજને અને સમસ્ત પ્રાણીઆયુદ્ધ ખેલાય તે લાખ માનવીઓ અને જગતને આ સાત ભયથી મુક્ત કરાવવાની ખૂબ પશઓને સંહાર થઈ જશે અને એ માંથી ઊગરી જરૂર છે. આ સાતેય ભયમાંથી કોઈ એક ભયની ગયેલા બાકીના પ્રણી ઓ અંગવિહીન, રુણ શક્યતા પણ મનુષ્યને ત્રાહિમામ ત્રાહિમામ અને મરણાસન જીવન જીવતા હશે.
કરી મૂકે છે. નવે.-ડીસે ૮૭]
For Private And Personal Use Only
