________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વતનમાં આવે છે. રાજા પુંડરીકને જાણ થતાં પૂજ્ય આચાર્યશ્રી અને મુનિને વંદન કરવા આવે છે. પિતાના સંસારી બંધનું શરીર નબળું હોઈ તેમજ તાવ લાગુ પડેલ હોઈ પૂ. આચાર્યશ્રીને સ્થિરતા કરવા વિનતિ કરે છે જેથી કંડરીકના વિશિષ્ટ ઉપચારે થઈ શકે. વિનતિ સ્વીકારાતાં કંડરિકના રેગના યોગ્ય ઉપચારો થવા લાગ્યા. પૌષ્ટિક આહાર પણ અપાવા લાગ્યો અને ધીમે ધીમે શરીર તંદુરસ્ત બની ગયું. કંડરીકને સ્વાદિષ્ટ વાનગીઓ અને મિષ્ટાને તેમ જ સારી સારી સગવડો મળતાં એવો રસ લાગ્યું કે હવે વિહાર કરવા તે વિચારતા જ નથી, જ્યારે અન્ય સાધુ મહારાજે આચારાનુસાર વિહાર કરી ગયા.
રાજા પુંડરીક સમજુ ને શાણો હતે. પિતે સમજતો હતો કે, “સાધુ તે ચલતા ભલા” સાધુ સંતે એ સ્થિર ન રહેતા વિહાર કરવો જોઈએ. એટલે એક બે વાર આડકતરી રીતે કંડરિકને વિહાર કરવા સુચવ્યું. પરંતુ કંડરીકને મિષ્ટ આહાર ને ઉપલબ્ધ સુવિધાઓ છેડવી ન ગમી. પુંડરીકે છેવટ સીધો ને સપષ્ટ પ્રશ્ન કર્યો કે “ભગવંત, આપ ત્યાગથી છે કે ભેગાથી? કંડરીકને સ્વાદેન્દ્રિયે એવો લેલુ બનાવી દીધું હતું કે હવે આ રાજાશાહી સગવડે છોડવી ગમી નહિ. એટલે સ્પષ્ટ પ્રત્યુતર આપી દીધું કે “રાજન્ હવે હું ત્યાગસંયમ પાળી શકું તેમ નથી એટલે ભોગાથી બની ગયેલ છું.”
એટલે રાજા પુંડરીક-જે સદાચારીને સંયમી હતી અને સંસારમાં પણ બારવ્રતધારીને તપસ્વી બની ગૃહસ્થ ધર્મ પાળતો હતે–તેણે પિતાના ભાઈ કંડરીકને ગાદીનશીન કર્યો અને પિતે સ્થવિર કંડરિકન સાધુ-વેશ પહેરી સ્વયં દીક્ષા સ્વીકારી વિહાર કરી ગયો.
સંજોગો ને સમય પણ માનવીને ક્યાં છેડે છે? કંડરીક રાજા બન્યા પછી ભેગ-વિલાસ ને વૈભવમાં એટલે ડૂબી ગયો કે પરિણામે અજીર્ણ થયું, તાવ લાગુ પડ્યા અને છેવટ સુધી ભેગવિલાસમાં અંત સુધી આસક્ત રહેનાર કંડરીક ભેગે પગના અશુભ પરિણામે ૨ટતે મૃત્યુ પામ્યા અને અગતિમાં ગયે. જ્યારે પુંડરીક તે સ્વેચ્છાએ અને શુભવૃત્તિથી સંયમ સ્વીકારેલ હોઈ વૈરાગ્યવૃત્તિમાં દઢ હતા. સાધુના આચાર-અનુસાર તપ-જ૫ વ્રત પચ્ચક્ખાણ અને મેટી તપશ્ચર્યાઓ પણ કરવા લાગે અને પારણે પણ લખે-સુકે આહાર લેતે. કઠીન તપશ્ચર્યા અને નિરસ ખોરાકને કારણે શરીર નબળું પડી ગયું. ખુબ જ કૃશ ને ક્ષિણ થઈ ગયે અને વિષમ જવરમાં સપડાયા છતાં સંયમી ને વ્રતધારી પુંડરીકે અનાસકત ભાવમાં રહી દુઃખ પણ ન દાખવ્યું.
મનને સ્થિર કરી, એકાગ્ર ચિત્તે અરિહંત ભગવાનનું અને ઉપકારી આચાર્ય ભગવંતેનું સ્મરણ કરી રહ્યો. છેવટ પિતાને અંત નજીકમાં જાણી પ્રસન્ન ભાવે ગુરુદેવને અને શ્રમણ વર્ગને નમસ્કાર કરી “મિચ્છામિ ' દઈ દરેક પદાર્થ સીરાવી અનસન કર્યું અને નમસ્કાર મહામંત્રનું સ્મરણ કરતા કરતા સમાધિમરણને પામે અને દેવગતિમાં ગયે.
એટલે ભગવાન મહાવીરે કહ્યું કે –
જે આત્માઓ કંડરીકની જેમ સંયમ સ્વીકાર્યા પછી આચાર વિચારમાં શિથિલતામંદતા સેવે છે અને સંયમથી ભ્રષ્ટ બને છે. તેઓ અખરે લેકમાં તિરસ્કૃત બની સંસારઅટવીમાં સદાકાળ દુઃખી થતાં ભટક્યા કરે છે. જ્યારે પુંડરીકની જેમ જે સંયમી આત્માઓ શીલ, સંયમને સત્યમાં દઢ રહે છે અને વિષમ વિલાસ ને ભેગોપભેગને ઠોકર મારે છે તેઓ લેકમાં પૂજનીય વંદનીય બની સંસાર તરી જાય છે અને મોક્ષગામી બને છે. સારાંશ કે આત્માના શુભાશુભ પરિણામો અને મનની ઉચ્ચનીચ પરિસ્થિતિ અનુસાર “મતિ તેવી ગતિ અને “સ્વભાવ તેવો પ્રભાવએ કહેવતને ચરિતાર્થ કરે છે. ૮૨
આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
