________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ભગવાન મહાવીરે કહ્યું – મતિ તેવી ગતિ” અને “સ્વભાવ તેવો પ્રભાવ
(લેખક: ડે. ભાઈલાલ એમ. બાવીશી-પાલીતાણા) આ સંસારમાં અનેક પ્રકારના અને સ્વભાવના મનુષ્ય જન્મે છે અને કંઈક રીતે જીવન વિતાવે છે. માનવજીવનના ધર્મ કર્મને મર્મને સમજી-વિચારી જીવતાં શુભાશુમ ગતિ પામે છે. કેટલાક અહિંસા, સંયમ, તપ, સત્ય ને સદાચાર આદિ સદગુણેને જીવનમાં ઉતારી, સમાજમાં આદર-સન્માન પામે છે. જ્યારે કેટલાક ભાગોપભેગમાં રાચતા અને અનીતિ, ભ્રષ્ટાચાર અને મનસ્વી વર્તન આચરતા, લેકમાં તિરસ્કૃત બને છે,
કુદરતે માનવીને સદ્બુદ્ધિ ને કુબુદ્ધિ બને આપેલ છે, જેને જે ઉપગ તેવું તેનું ફળ મેળવે છે. સ્વભાવાનુસાર કેઈપણ જેવા સુકૃ-કુકૃત્ય કરે છે તેવી શુભાશુમગતિ આ લેકમાં ને પરલેકમાં પામે છે. “પાપ-પુણ્ય ’ને તે એ સનાતન નિયમ છે કે માનવી વ્યવહારમાં કે વ્યવસાયમાં જેટલી પ્રામાણિક, સદાચારી, નિષ્કલંક ને નિષ્ઠાવાન પ્રવૃત્તિ કરે છે તેટલી પુણ્ય-રાશિ મેળવી આદરપાત્ર બને છે ને અંતે સદ્ગતિ પ્રાપ્ત કરે છે અને જે ભ્રષ્ટાચાર કુડ-કપટ, અનીતિ ને અસત્યમાં ર-પ રહે છે તે પાપાધિકારી બની સમાજમાં ધિક્કાર પામે છે ને અધોગતિમાં જાય છે. એ જ રીતે માનવી સરળ, સ્નેહાળ ને સહૃદયી સ્વભાવનો હોય તે સમાજમાં સચોટ ને અસરકારક પ્રભાવ પાડે છે, કપ્રિય બને છે અને જીવનને અનુકરણીય બનાવે છે. જ્યારે જે માનવી કીધી, કુસ્વભાવને, કપટી ને વિલાસી હોય છે તે તે ક્યાં જાય છે ત્યાં તે અનાદર ને ધિક્કાર પામે છે ને જીવન વેડફી નાંખે છે.
ભગવાન મહાવીરે આપેલ એક દષ્ટાંત યાદ આવે છે.
પૂર્વ વિદેહમાં એક રાજા મહાપને પુંડરિક અને કંડરીક નામે બે કુંવરે છે. એક સમયે પાટનગરમાં એક પ્રભાવિક આચાર્ય પધારતા, તેમને ધર્મોપદેશ સાંભળી રાજાને વિરોગ્ય-ભાવ જાગે એટલે પુંડરીકને ગાદી સોંપી પોતે દીક્ષા લઈ ગુરૂ સાથે વિહાર કરી ગયા. રાજા પુંડરીક સદાચારી, સત્યનિષ્ઠ ને ધર્મરત હાઈ પ્રજામાં લેકપ્રિય બન્યા. કુંડરિક વડીલબંધુને અનુરત ધર્મકાર્ય કરે છે. કોઈ શુભ ઘડીએ રાજા પુંડરીક એક પ્રભાવશાળી આચાર્યશ્રીને પોતાના પાટનગરમાં પધારવા વિનંતી કરતાં પૂજ્યશ્રી પધાર્યા. પુંડરિક ને કંડરીક બન્ને ભાઈઓ હમેશાં આચાર્યશ્રીને ધર્મોપદેશ સાંભળવા જાય છે, વૈરાગ્યપૂર્ણ વ્યાખ્યાન સાંભળતા બન્ને ભાઈઓને સંસાર પ્રત્યે અણગમો જાગે. પરિણામે પુંડરીકે ગૃહસ્થ ધર્મના વ્રત લીધાં અને કંડરીકે તે દીક્ષા લઈ લીધી.
સ્થવિર કંડરીકે વૈરાગ્યસભર બની દીક્ષા લીધી હેઈ, શ્રમણજ વનમાં તીવ્ર ભાવે શીલ, સંયમ, સત્ય, તપ આદિ આચરતે, રસવૃત્તિને ત્યાગ કરી સુખ-સુકો આહાર વાપરે છે, અને આયંબીલ-ઉપવાસ, અઠ્ઠાઈ આદિ તપ સતત કર્યા કરે છે. પરીણામે આધ્યાત્મિક ઉન્નતિ મેળવે છે. પરંતુ કમેં ક્રમે શરીર ઘણું જ કૃશ ને ક્ષીણ બની જાય છે અને વિષમ-જવર લાગુ પડે છે. વિહાર કરતા કરતા મુનિ કંડરીક આચાર્યશ્રી સાથે પિતાના માર્ચ-એપ્રિલ, ૧૯૭૮
૮૧
For Private And Personal Use Only
