________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
થવા લાગી હતી. ત્યારે ૧૫-૧૬ વર્ષની ઉંમર છએક વર્ષ એ રીતે પસાર થયાં એની લગ્ન માટે પરિપકવ વય લેખાતી.
સાથે સાથે એમની તત્વજિજ્ઞાસા વધુ ને વધુ
ડેક પણ કુદરતને સંકેત કંઈક જુદો જ હતો. તીવ્ર થતી ગઈ. એને સંતોષવા તેઓ આ ખમીરદાર તેજસ્વી અને ચેતનવંત યુવાન
વખત મહેસાણામાં રહ્યા અને પછી તે, ભારતના એકાદ કુટુંબ, ગામ કે જિલ્લાનું ધન બની
વિખ્યાત ધામ છેક કાશી સુધી જઈ પહોંચ્યા. રહે એ જાણે કુદરતને મંજુર ન હતું. સેળ
અને એટલાથી સંતોષ ન થયો તે પહોંચી વર્ષની ઉંમરે સુખલાલને બળિયાને ભયંકર
ગયા મિથિલા પ્રદેશના દરભંગા વગેરે સ્થાનમાં. ઉપદ્રવ થઈ આવે. એ ઉપદ્રવ એમના માટે આંખના પ્રકાશના અવરોધની અને આર્થિક જીવલેણ તો ન બચે. પણ એને એમની અગવડની ય અવગણના કરીને આવા લાંબા આંખોના પ્રકાશનો સદાને માટે ભોગ લઈ
લાંબા પ્રવાસ ખેડવાનું સાહસ કરનાર પંડિત લીધો ! કુટુંબની બધી આશાઓ અસ્ત જીની જ્ઞાનપિપાસા કેટલી ઉત્કટ હશે અને ગઈ અને એ સમયે તે સુખલાલને પણ પોતાનું
જાતે આ બોલતા પુરાવે જ છે! આમાંથી જીવન હતાશ, લાચાર અને અંધકારભર્યું
૧પંડિત સુખલાલજી જેવી વિભૂતિની ભારતને બની ગયેલું લાગ્યું.
પ્રાપ્તિ થઈ હતી એમ કહેવું જોઈએ. આવી અસાધારણ આપત્તિ વખતે અંતર
પછી તે પંડિતજીએ ગુજરાત વિદ્યાપીઠ, સાથે એકરૂપ બનેલ હીર સુખલાલની સહાયે શાંતિનિકેતન, બનારસ હિંદુ યુનિવર્સિટી, આવ્યું અને થોડાક મહિનાઓમાં જ આ ભારતીય વિદ્યાભવન
ભારતીય વિદ્યાભવન, ગુજરાત વિદ્યાસભા જેવી મહાન આઘાતની એમને કળ વળી ગઈ અને નામાંકિત સંસ્થાઓમાં રહીને અધ્યાપન-સંશેએક મંગળ ચોઘડિયે સુખલાલે પિતાનું જીવન ધનનું કામ કર્યું, અનેક પ્રાચીન કઠિન ગ્રંથનું સર્વ કલ્યાણકારી માતા સરસ્વતીની ઉપાસના
સંપાદન-સંશોધન તથા ભાષાંતર કર્યું, કેટલાક માટે સમર્પિત કરવાને દ્રઢ સંકલ્પ કર્યો. આ
સ્વતંત્ર પુસ્તકો લખ્યા તથા અનેક વિદ્વાન શુભ સંક૯પને જ એ પ્રતાપ હતા કે સખ. પણ તૈયાર કર્યો. લાલજી લીમલી, ઝાલાવાડ, સૌરાષ્ટ્ર, ગુજરાતના આ તે પંડિતજીની અતિ વિરલ વિદ્યામટીને ભારતની એક વિરલ વિદ્યાવિભૂતિ તરીકેનું સિદ્ધિની ડીક વાત થઈ પણ એમના વિરાટ ગરવ પામ્યા, અને ભારતીય વિદ્યા અને અને વિશેષ કલ્યાણકર વ્યક્તિત્વના યથાર્થ ભારતીય દર્શનેની વિવિધ શાખાઓના નિપુણ દર્શન તે એમની વ્યાપક અને આત્મલક્ષી અને અધિકૃત પંડિત તરીકે એમની ખ્યાતિ જીવનસાધનામાં થાય છે. વિદેશમાં પણ વિસ્તરી.
એમના નિકટના પરિચયમાં આવનારને આંખનું તેજ પત્યા પછી સુખલાલે ક્યારેક એ મધુર સવાલ થઈ આવે પિતાના ગામમાં આવતાં સાધુ-સંતે અને સ્વાભાવિક હતા કે તેઓની જ્ઞાનપાસના વધે મહાસતીઓ પાસેથી ખૂબ ખંત, ઉત્સાહ અને કે જીવનસાધના ? રસપૂર્વક ધર્મશાસ્ત્રોની જાણકારી મેળવવા માંડી. પંડિતજીની પ્રજ્ઞા એટલી વ્યાપક અને એમની સ્મરણશક્તિ એટલી તેજ હતી કે જે સર્વસ્પર્શી હતી કે તેઓ ધર્મ, સમાજ અને કંઈ જાણવા મળતું તે જાણે સદાને માટે રાષ્ટ્રના જીવન સાથે તેમજ શિક્ષણ, સાહિત્ય હૃદયમાં સંઘરાઈ જતું !
કે સંસ્કૃતિનાં ક્ષેત્ર સાથે સંકળાયેલ બધી
૮૮
આત્માન દ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
