________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
પળના પણ પ્રમાદ ન કરીશ
અશેાક વૃક્ષ નીચે બેઠેલા ભગવાને પેાતાના સમર્થ શિષ્ય જ્ઞાની ગૌતમને ઉદ્દેશીને દ્રુમત્રી અધ્યયની વ્યાખ્યા કરી.
એ વખતે ધર્માંસભા જિજ્ઞાસુએથી ભરપૂર હતી.
ભગવાન ખેલ્યા :
“ ગૌતમ ! જ્ઞાની થઇને પણ ગફલતમાં ન રહેશે. જીવનમાં એક પળ માટે પણ પ્રમાદ ન કરશે. એક વિપળ કે પળની ભૂલ તમારી વસેાની સાધનાને ધૂળમાં મેળવી દેશે. જીવનમાં વરસેાની ક’મત નથી. પળ કે વિપળમાં વ્યક્તિ અને છે, કે બગડે છે! માટે જ્ઞાની થઇને ઘડી એક માટે પણ ગાફેલ ન થશે.
66
હે ગૌતમ ! જીવન કમળપત્ર પર પડેલા જલિખતુ જેવું છે. શરદ ઋતુનુ સેહામણુ પ્રભાત છે. આકાશમાંથી તુષાર ખંદુઓની વર્ષા કાસારના કમળપત્રા પર થાય છે. આહ, થેાડી વારમાં સૂર્યાંય થાય છે, ને તુષારનું એક એક બિંદુ નવલખા મેાતી જેવું ઝગમગી ઊઠે છે! કેવી શેશભા! કેવા ઠાઠ ! કેવા જીવનાનંદ : પણ હવાની એક લહરી આવે છે. કમળપત્ર હાલી ઊઠે છે, ને માતી જેવુ ચળકતુ જળનું બિંદુ અદશ્ય થાય છે. હે ગૌતમ! મનુષ્ય જીવન પણ આ ઝાકળના જેવું છે. પળમાં શે।ભી ઊઠે પળમાં વિલીન થાય છે. માટે એક પળ પશુ ગાફેલ ન રહેજો ! ”
“ હે ગૌતમ ! જીવન વટવૃક્ષ જેવુ જાણજો. લીલાં ને પીળાં પાન ડાળ પર બેઠા છે. વાયુની પ્રત્યેક લડરીએ પીળા પાનને ખરી પડવાની શકા છે. પડવાની આશકામાં એ થર થર
E. :
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
—કુમારપાળ દેસાઈ
ધ્રૂજે છે. લીલાં પાન પીળા પાનની કરુણ દશા જોઇને હસે છે; કહે છે, ‘ રે ! કેવુ તમારું પીળું દુર્ભાગ્ય ને કેવુ' અમારું લીલુ' સૌભાગ્ય !’
“ હવાના એક જબરા વટાળ ધસી આવે છે. પીળું પાન ડાળ પરથી ખરી પડે છે. લીલુ પાન હવા હીંચકે ચઢી થનગની ઉઠે છે! પીળુ’ પાન નીચે પડતાં કહે છે; આજ અમારી છે,
કાલ તમારી છે. વ્ય' ફૂલાશે નહિ! અહીં તે ઘડીમાં બને છે. ને ઘડીમાં બગડે છે!”
ને એક દહાડો કિલ્લાલ કરતુ લીલું પાન પીળું પડવા લાગ્યું. અકારણ ઉદાસીનતા એને ઘેરી વળી ! આ શુ' ? આન ંદના દિવસ આટલા ટૂંકા ? શાકના દિવસ આટલા નજીક ? એને પેલા પાનના શબ્દો યાદ આવે છે. અમારી છે. કાલ તમારી છે ! એમ, હે ગૌતમ ! યુવાની દીવાની છે. એ દીવાનાપણામાં એક પળ પણ ગાફેલ ન રહેશે. '
આજ
“ હું ગૌતમ ! માનવજીવન રાંકના સ્વપ્તની જેમ મહામાંઘુ છે. આજ મળ્યું એ સાચું, કાલે મળવુ ન મળવું, રહેવુ ન રહેવું એની
મેાટી શકા છે. એક રાંક નગરના દ્વાર દ્વાર એક ઠેકાણે કોઇ રઢિયાળ દાસીએ વાસણમાંથી પર કર્યાં, બધેથી કૂતરાની જેમ હડધૂત થયા. કાઢીને ફેંકી દીધેલાં ઉખરડા ખાવા મળ્યા. ખૂબ ભાવથી એણે ખાધા. પેટ ભરીને પાણી પીધું. પછી એક ઝાડની શીતળ છાયામાં જઇને
એ બેઠા. એની આંખ મળી ગઈ. એને સ્વસ
લાધ્યું કે ગામનેા રાજા એકાએક મરી ગયા, ને હાથણીએ એના પર કળશ ઢાળ્યેા. લોકોએ એને રાજા બનાવ્યે. એ ભૂખડી ખારસને જમવા માટે ખત્રીસાં પકવાન પિરસ્યાં. છત્રીસાં શાક આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
