________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જ આવી છું.”
સમજવામાં આપની અને ઈન્દ્ર મહારાજની ઉર્વશીની વાત સાંભળી અને તે સ્તબ્ધ ભૂલ થઈ લાગે છે. આ ભૂમિમાં હું આનંદ થઈ ગયો. પ્રથમ તે તેને થયું કે આ તે પ્રમેહ અર્થે નહિ, પણ શસ્ત્રાસ્ત્રના અભ્યાસ સત્ય છે કે સ્વમ? આ સ્વમ નથી પણ સત્ય અર્થે આવ્યો છું. આટલી મોડી રાતે મારા છે તેની ખાતરી થતાં અત્યંત ક્ષેમપૂર્વક તેણે કારણે તમારે લેવી પડેલી તકલીફ માટે હું કહ્યું, “દેવી! આપને મારી શી સેવા કરવાની આપની ક્ષમા યાચું છું હવે આપના ચાગ્યા હેય? આપની સેવા કરવાનો સારો અધિકાર સ્થાને જઈ આરામ લેશો, એ જ આપણા તે મને છે. તમારે અંગભંગી નૃત્યે એકાદ બંનેને માટે ઉચિત ગણાશે ” ક્ષણ માટે મારું મન વિવલ બન્યું એ સાચું, જીવનમાં આવી રીતે માનભંગ થવાને, પણ એમાં મારી માનવ સહજ નબળાઈ જ ઉર્વશી માટે આ પહેલે જ પ્રસંગ હતો. તેના હતી તેથી વધુ કશું નહિ. મારી આવી ખલના જેવી શ્રેષ્ઠ અપ્સરા માટે આ વાત અસહ્ય હતી. માટે અંતઃકરણપૂર્વક આપની ક્ષમા માગું છું, તેની રગેરગમાં અપાર ધ વ્યાપી ગયા. પણ કહે, હું આપની શી સેવા કરી શકું?” મારો ઘોડમિનાથ એ ન્યાય મુજબ ગુસ્સામાં
ભલભલા યેગી પુરૂષ, ચક્રવતીઓ અને આવી જઈ અર્જુનને શાપ આપતાં તેણે કહ્યું: ઋષિ મુનિઓ પણ જેની ચરણરજ લેવા નીચે “મારા જેવી અપ્સરાને પ્રેમભંગ અને માનભંગ નમતાં, એવી ઉર્વશીને આવી વાત સાંભળી કરવાના ફળ રૂપે, તારે પિતાને પણ સ્ત્રીઓની વિસ્મય થયું કે આ તે કે વિચિત્ર માનવ ? વચ્ચે નપુસંક જેવા થઈને નાચવાને વખત હું જ્યારે એની સેવા અર્થે આવી છું ત્યારે આવશે સામેથી તે મારી સેવા કરવાની વાત કરે છે! શાપ સાંભળી અર્જુન સ્તબ્ધ થઈ ગયા અને આમ છતાં માર્મિક રીતે હસીને ઉર્વશીએ કહ્યું કહ્યું : “દેવી જી આપ તે મારા માતામહીને
આપના મનોરંજન અર્થે ખુદ ઈન્દ્ર મહા ઠેકાણે છે અને હું તે આપને બાળક છું. રાજે મને આપની પાસે મોકલી છે, અને ન નૃત્ય સમારંભમાં એકાદ ક્ષણ માટે મારું મન મોકલી હોત તે પણ હું આવ્યા વિના ન જ વિહૂવલ થયું, પણ બીજી જ પળે મને ખ્યાલ રહેત.” વધુ સ્પષ્ટ રીતે સમજાવતાં ઉર્વશીએ આવી ગયો કે હું તે પુરુરવા કુળને બાળક આગળ કહ્યું : “મારા ઉત્કૃટ આરત હૃદયમાં છું અને આપ તો તે કુળની માતા છે. આ તમારા માટે ન વર્ણવી શકાય એવી પ્રેમની કારણે તે તમે મારા દાદીમા છો. આપના નૃત્ય લાગણી ઉત્પન્ન થઈ છે અને તેની તૃપ્તિ અર્થે જ સમારંભમાં મને આમંત્રણ આપવામાં જ ઇંદ્ર આવી મોડી રાતે તમારી સમીપ દોડી આવી છું.” મહારાજની ભૂલ થઈ છે, અને તે આમંત્રણ
અર્જુનને કહેવાનું મન તે થયું કે માનવ સ્વીકારવા માટે હું પણ જરૂર અપરાધી છું. લેકની દષ્ટિએ વિશુદ્ધ પ્રેમનો સંબંધ અનિત્ય આપનું નૃત્ય જેવામાં મારાથી ધર્મને દ્રોહ એવા પાર્થિવ દેહ સાથે નથી હોતે, પણ
ન થ છે અને તેના ફળ રૂપે મને આ શાપ શાશ્વત એવા આત્મા સાથે હોય છે. પરંતુ
પ્રાપ્ત થયે.” અજુન આમ કહી ક્ષુબ્ધ હૃદયે પછી થયું કે માનવલોકની વાત આ વિલાસ ની
છે નીચે નમી ઉર્વશીના ચરણેને વદી રહ્યો. સ્થાનમાં રહેનારા દેવને ક્યાંથી સમજાય? હવે ઉર્વશીને સાચી વસ્તુનું ભાન થયું. એટલે વિદીર્ણ હવે તેણે કહ્યું : “દેવીજી! મને વાસનાને બદલે વિરક્તિ જાગી. અર્જુન પ્રત્યે
માર્ચ-એપ્રિલ, ૧૯૭૬
For Private And Personal Use Only
