Atmanand Prakash Pustak 072 Ank 02

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

જયારે આપણું મન વધારે વિક્ષિપ્ત હોય ત્યારે આપણે બાહ્ય જગતની ચિંતા તજી દેવી જોઇએ અને પેાતાની ઉપર જ વિચાર કરવા જોઈ એ. લાઇ જાય છે. સ'સારની કોઇપણ પરિસ્થિતિ સ્થાયી નથી એ પણ નહિ રહે’એ વિચારના અભ્યાસ કરવા ચેાગ્ય છે. પ્રત્યેક પરિસ્થિતિ પરિવર્તનશીલ છે તે પછી ઉદ્વિગ્ન બનવુ` કે રહેવુ એ મૂર્ખતા છે. માણસ ઉદ્દિશ્નતાથી પોતાની જાતને નુકશાન જ કરે છે, તેનાથી તેને કશે। લાભ થતા નથી.
હમણાંની જ વાત છે કે કોઈ લેખકનું મન કોઈ પ્રકારની ઘટનાઓથી ક્ષુબ્ધ થઈ ગયું અને એ સ્થિતિ કેટલોક સમય રહી. એ સ્થિતિમાં તેને ન નિદ્રા સારી આવતી, ન સ્વપ્ના સારા આવતા એ દિવસોમાં પાતાના એક બૌદ્ધ ભિક્ષુક મિત્રને મળવાનો યાગ થયા. તેની સાથે બૌદ્ધધર્મની પ્રશ'સિત મૈત્રી ભાવના ઉપર વાતચીત થઈ. તેણે વાતવાતમાં કહ્યું કે પોતાના એક પરિચિત માણુસને સૂતા પછી ઘણા જ ખરાબ સ્વપ્ન આવ્યા કરતા
હતા. તે માણસ એ સ્વપ્નોથી એટલો બધો તંગ થઇ ગયા કે તે સૂવાથી જ ડરવા લાગ્યા . એ મહાશયને મૈત્રી ભાવનાના અભ્યાસ કરવાનુ કહેવામાં આવ્યું. એ અભ્યાસ કરતાવેત તેનાં સઘળા ખરામ સ્વપ્નો નષ્ટ થઈ ગયા અને તેને સુખે નિદ્રા આવવા લાગી.
છે.
પેલા લેખકને જે વખતે ઉપયુક્ત બધી વાત કહેવામાં આવી ત્યારે તેનુ ચિત્ત શાંત થઇ ગયું. મૈત્રી ભાવનાના એક વિશેષ ગુણ એ છે કે જ્યાંસુધી મનુષ્ય એ ભાવનાથી ભાવિત રહે ત્યાંસુધી કેઇ પણ મનુષ્ય તેને કોઇ જાતની હાનિ પહોંચાડી શકતા નથી. સૌ માણસે તેના હિતચિ'તક ખની જાય છે અને જેએ હાનિ પહોંચાડવા ઇચ્છે છે તેઓને હાનિ પહોંચાડવાની તક જ નથી મળતી. જે વખતે આ જાતને વિચાર મનમાં આવે છે ત્યારે નિક્તાનેા અનુભવ થાય છે.
X
જીવનની પ્રયાગશાળા
વિચારામાં તે વખતે એક વિશેષ પરિવતન થઈ જાય છે અને પરિસ્થિતિઓ તરફ રૂખ જ ખદ
જ્યારે મનુષ્ય એવા દૃઢ નિશ્ચય કરી લે છે કે, સંસારમાં પોતાની જાત સિવાય કોઈ તેનું બગાડી શકતુ જ નથી; ત્યારે તેનુ' આપુ' જીવન આનંદમય થઈ જાય છે અને સાચી વાત પણ એજ છે. જે વખતે આપણામાં કોઇ દોષ આવી જાય છે તે વખતે એ દેષનાં પિરણામાથી આપણને કોઈ બચાવી નથી શકતુ; અને આપણામાં સદ્ગુણ હશે તે આપણી કિંમત એક સ્થળે નહિ તે બીજે સ્થળે જરૂર થશે. કયાંય ને કાંય આપણી મૌલિકતા જરૂર જણાશે જ. માણસે એ દુઃખોથી તેને ભાગ કરવા જોઇએ. ભાગવું ન જે
કઠિન પરિસ્થિતિથી ભાગવુ એ ઉચિત નથી, તેને ભાગવવી એજ ઉચિત છૅ. કઠિન પરિસ્થિતિઓ પાછળથી સરળ થઈ જાય છે. દુઃખ આપનારી ઘટનાએ પાછળથી સુખનું કારણ બની જાય છે. જે મનુષ્યે પોતાનાં જીવનનું લક્ષ્ય. પરાપકાર જ બનાવ્યુ` હેાય છે તેને કોઈપણ પરિસ્થિતિ લક્ષ્યભ્રષ્ટ કરી શકતી નથી. જો તેને કઠિન પરિસ્થિતિ સાથે લડવું પડે છે તેા તેનાથી સંસારનું કલ્યાણ જ
થાય છે. પરિસ્થિતિએ ઉપર તેના વિજય થયેલા જોઇને ખીજા લેાકાને પેાતાની સામે આવનારી પરિસ્થિતિ સાથે લડવામાં પ્રોત્સાહન મળે છે. એ રીતે મહાપુરુષનુ જીવન બીજાને માટે શિક્ષાનુ સાધન થઇ પડે છે. જીવનને એક પ્રયાગશાળા માનવી જોઇએ. એના ખાહ્ય લાભ કે હાનિમાં મનને ન ફસાવતાં તેનાથી જ્ઞાન મેળવવુ જોઇએ અને એ જ્ઞાનનું સંસારનાં લેાકેામાં વિતરણ કરવું જોઇએ. એ રીતે આપણે સુખી રહી શકીએ છીએ. નૃત્યહમ્
"
અનુવાદ : અભ્યાસી.
[૧૯