________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સાધવાને માણસે કરે છે.
ગરીબમાં ગરીબની પણ ઘણાજ ચાલી નિઃસંકોચપણે સકર્મક સંસારી જોને વૈયિક સંસ્કારો અનાદિ ઓળખાણ રાખવામાં પોતાની મહત્તા સમજે છે, કાળથી હોય છે. નિગદની અવસ્થામાં પણ તિભાવે પણ તે સર્વ સાધારણ સેવાના રૂપમાં હોવાથી તેવી રહેલા હોય છે તેને ઈદ્રિ તથા મનની સામગ્રી ઓળખાણ જનતાનું માન પ્રાપ્ત કરાવી શકતી નથી મળવાથી આવિર્ભાવ થાય છે. આહાર તથા વિપને એટલે આની ઓળખાણથી માનવીને સંતોષ થતો માટે જોઈતી પૌલિત વસ્તુઓની ઓળખાણ જીવને નથી, કારણકે સેવા નિમિત્તે એળખાણ રાખનારાઓને દરેક જીવનમાં કરાવવી પડતી નથી, પૂર્વના સકારોને આશય પ્રાય: જનતામાં બહુમાન તથા પ્રસિદ્ધિને લઈને પોતાની મેળે જ કરી લે છે, ફક્ત સાધારણ હોવાથી માનગતિ લાગણી સિવાયની ઓળખાણ નિમિત્તની જરૂરત પડે છે. વૈયિક પ્રવૃત્તિ જોઈને કે હોય છે અને તેમાં દયાની પ્રધાનતા હોય છે એટલે સાંભળીને જવની વિષયવાસનાઓ જાગૃત થઈ જાય છે. આવી ઓળખાણથી જનતામાં મહત્તા મળી શકતી વિષયાસક્ત બનવા ઉપદેશની કે અભ્યાસ કરવાની નથી, તેથી સતપ પણ મળતું નથી. જરૂરત રહે તી નથી, તોયે વિષયને વધારે રસવાળા જાણવામાં અને ઓળખવામાં કાંઈક તફાવત બનાવી આનંદ તથા સુખ વધારનાર પોદ્દગલિક રહે છે. ઉપગી તથા નિરૂપણી પ્રસંગો, વસ્તુઓ વસ્તુઓને ઓળખવાને નિરંતર કામાસક્ત વિષયના તથા વ્યક્તિઓને સામાન્યપણે જાણવું તે જાણવું
અનુભવી માણસેના સહવાસમાં રહીને અજ્ઞાત વૈધયિક કહેવાય છે. જાણવામાં વધારે ઊંડા ઊતરવાનું હોતું વસ્તુઓને ઓળખે છે અને તેને મેળવવાને જોઈતાં નથી તેમજ જાણેલાની મન ઉપર રાગ-દ્વેષ સંબંધી સાધને માટે કાળજીપૂર્વક પરિશ્રમ કરે છે. કોઈપણ અસર થતી નથી. જાણેલાનું સ્મરણ ઓછું
માનવી માત્ર સ્વાર્થ પૂરતી ઓળખાણ કરવાનું થતું થાય છે અને કાળાંતરે સ્મરણમાંથી ભૂંસાઈ વધારે કાળજી રાખે છે. જે વસ્તુથી અથવા માણસથી જાય છે ત્યારે ઓળખવામાં કાંઈક વિશિષ્ટતા રહેલી પિતાને કાંઈપણ સ્વાર્થ ન સધાતો હોય તેની હોય છે. જે કે ઓળખવું પણ જાણવાને જ કહેવામાં ઉપેક્ષા કરે છે, સાધારણ જાણવા પૂરતું જ તે આવે છે; ફરક માત્ર એટલો જ છે કે ગમે તેવા તરફ લક્ષ આપે છે. તેયે સંસારમાં પ્રધાન ગણાતી પ્રસંગને, વસ્તુને કે વ્યક્તિને લક્ષપૂર્વક જાણવી, ઊંડા વિશિષ્ટ વ્યક્તિઓ તથા વિશિષ્ટ વસ્તુઓની ઓળખાણ ઊતરીને તેના રહસ્યને, ગુણ-ધર્મને સાચી રીતે સમજી લેવું કરવામાં કેટલાક માનવીઓ પિતાની મહત્તા સમજે છે. અને તેનાથી મન ઉપર રાગ અથવા તે કૅપની અસર થવી એટલે આવી ઓળખાણ કરવા વન તથા ધનને તે ઓળખવું કહેવાય છે. સામાન્ય જાણવામાં ઉપેક્ષા વ્યય કરવામાં પણ સંકેચ રાખતા નથી. અને આળ થાય છે, પણ વિશેષ જાણવા રૂપ ઓળખવામાં પ્રાયઃ ખાણ કરીને ઘણું જ સંતોષ માને છે. વિશિષ્ટ ઉપેક્ષા હોતી નથી. એટલા માટે જ ઓળખાણની વસ્તુઓની ઓળખાણ કરીને જનતા પાસેથી બુદ્ધિ વિસ્મૃતિ નથી અને તે જીવન પર્યત પણ રહેવાવાળી શાળી તથા વિદ્વત્તાનું માન મેળવે છે, અને વિશિષ્ટ હોય છે. ઓળખાણથી જીવન ઉપયોગી સાધન અલ્પ ગણાતી વ્યક્તિઓની ઓળખાણથી જીવનની સફળતા પ્રયાસે મેળવી શકાય છે; લાગણી અને સ્નેહ જન્મ સમજે છે. ધનથી અથવા તે કોઈપણ પ્રકારના છે તથા પ્રીતિ અને પૌત્રી વધે છે. કેવળ જાણવા સન્માનથી જગતમાં મોટા ગણતાની અંદર પ્રાયઃ માત્રમાં આવી વિશિષ્ટતા હોતી નથી. જાણેલુ ભૂલાય ગર્વની ગરમી રહે છે એટલે તેમનામાં સુધરેલી ઢબની છે પણ ઓળખેલું ભૂલાતું નથી. જાણવાને ઘણી વખત નમ્રતા તથા સભ્યતા હોય છે તેથી તેઓ સાધારણ અનિચ્છા દેખાડવામાં આવે છે; પણ ઓળખાણ માટે માણસની ઓળખાણ રાખતાં સંકેચાય છે, છતાં તે ઉસુક્તા અને રૂચિ જણાવાય છે. વાર્થ સાધવા તદન સુધરેલી ઢબની વિશિષ્ટ વ્યક્તિઓ સાધારણ અને માટે તે ઓળખાણને અત્યંત આવકાર અપાય છે.
આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
