Atmanand Prakash Pustak 072 Ank 02

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 6

જીવનની પ્રયોગશાળા
પ્રત્યેક મનુષ્ય પોતાના જીવનને એક પ્રયોગ કરી કોઈ પણ વ્યક્તિ પોતાના જ સુખની ચિંતા શાળા માનવી જોઈએ. એમાં તેને અનેક પ્રકારના કરે છે તો તે કદિ પણ સુખી રહી શકતું નથી. અનુભવ થાય છે. એ અનુભવેને કોઈ મૌલિક એક અંગ્રેજ લેખકે કહ્યું છે તેમ સાચું સુખ સિદ્ધાંત સમજવામાં ઉપયોગ કરવો જોઈએ. જે બીજાને સુખી બનાવવાથી જ પ્રાપ્ત કરી શકાય છે. માણસ મનુષ્યજીવનના અનુભવને તત્વદર્શન મનુષ્ય પોતાની જીવનની ઘટનાઓ તરફ હંમેશાં માટે ઉપયોગમાં નથી લેતે તે બલબુદ્ધિ ગણાય સાક્ષીભાવ રાખ જોઈએ ઘટનાઓને કઈ છે. સંસારના અનુભવ આપણને કેટલીક સ્થાયી ચક્કસ પ્રકાર ઘટિત કરવાનું મનુષ્યના હાથમાં શિખામણ આપે છે. આપણે તે અનુભવ તરફ નથી અને જે મનુષ્ય બાહ્ય ઘટનાઓ પર પિતાનાં દષ્ટિ ન રાખતા તે શિખામણ તરફ દષ્ટિ રાખવી સુખને નિર્ભર કરી દે છે તે હંમેશાં દુઃખી જ જોઈએ. સંસારના સઘળા મનુષ્ય સુખ તથા રહે છે. એ ઘટનાઓ પ્રત્યે પોતાનો કે ભાવ દુઃખને અનુભવ કરે છે. એ રીતે તેઓ આખું રાખ એટલું જ મનુષ્યના હાથમાં છે. પિતાની જીવન કેઈપણ જાતની શિખામણ મેળવ્યા વગર જ રૂખ પ્રમાણે જ મનુષ્ય કઈ ઘટનાથી માનસિક વીતાવી દે છે, અર્થાત્ એ મૃત્યુ પર્યત બાળક કલેશ અથવા પ્રસન્નતા પ્રાપ્ત કરે છે અને જે જેવી સ્થિતિમાં જ રહે છે. કેટલાય મનુષ્યને મનુષ્ય ઘટનાઓ પ્રત્યે સંપૂર્ણ સાક્ષીભાવ રાખે છે ત્યારે જ જીવનના અનુભવનું સત્ય સમજાય છે તે સઘળી જાતની ઘટનાઓમાં શાંતચિત્ત રહે છે. કે જ્યારે તેઓના જીવનને સારભાગ નીકળી કેટલાય લેકે અંધ બનીને ધનની પાછળ જાય છે અને તેઓ તેને કંઈપણ ઉપયોગ નથી પડી જાય છે અને કેટલાય લેકે પદ-લેલુપતામાં કરતા. જેવી રીતે જર્મનીના સુવિખ્યાત તત્ત્વવેત્તા પિતાની જાતને ગુમાવે છે. જ્યારે મનુષ્ય કઈ શોધનહીરે બતાવ્યું છે કે મનુષ્યને અનુભવ
પ્રકારના વ્યવસાયમાં લાગી છે ત્યારે તેનામાં જ્યાં સુધી જ્ઞાનના રૂપમાં પરિણત થાય છે ત્યાં સુધી રે
આત્મનિરીક્ષણની શક્તિ નથી રહેતી. એ રીતે તે જીવનને સારભાગ નીકળી જાય છે. (When
ગ નીકળી જાય છે. (When અનેક માનસિક કષ્ટ ભેગવ્યા કરે છે અને તેનાથી experience repens to wisdom, the
મુક્ત થવા અસમર્થ રહે છે. આવા મનુષ્યો rind of life is gone.) તેથી જે વ્યક્તિ
પિતાના માનસિક કલેશનું કારણ પિતાની અંદર વૃદ્ધાવસ્થા આવ્યા પહેલાં જ જ્ઞાનમુખ થઈ શોધવાને બદલે બાહ્ય જગતમાં શોધે છે. તે જાય છે તે જ ધન્ય છે.
પિતાના દોષો શોધી કાઢીને તેનું નિવારણ કરવાને જ્યારે મનુષ્ય પોતાના કોઈ પ્રકારના અનુ- બદલે બીજામાં દે ધે છે, પોતાના માનસિક જેથી કોઈ સિદ્ધાંત પર પહોંચી જાય છે ત્યારે દુઃખ માટે બીજાને જવાબદાર બનાવે છે, પરંતુ સંસારના લાભની ખાતર સૌની સમક્ષ તે રાખવો તે રીતે તેના દુઃખને નાશ ન થતાં દિવસનુદિવસ જોઈએ. જે મનુષ્યની એવી બુદ્ધિ હોય છે કે તેની વૃદ્ધિ થાય છે. આધુનિક મનોવિજ્ઞાને મારાં દુઃખોથી બીજાને લાભ થાય તે દુઃખમાં મનુષ્યની આ જાતની મને વૃત્તિને સારી રહીને પણ કદાપિ ઉદ્વિગ્ન થતું નથી. વાસ્તવિક રીતે અભ્યાસ કર્યો છે. એ પ્રવૃત્તિને આરોપ રીતે જીવનનું પ્રથમ અને મૌલિક સત્ય એ છે કે (Introjection)ની પ્રવૃત્તિ કહેવામાં આવે છે,
૧૮]
આત્માનંદ પ્રકાશ