________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
-
-
----- -
..
.
૧૩૮
શ્રી જન ધર્મ પ્રકાશ.
( વૈશાખ
જાય તે દુઃખની અને ઉદાસીનતાની માત્રા એકદમ ઓછી થઈ સાચો માર્ગ સૂઝી આવે. સંત મહાત્માઓ ઉપર સંકટ કયાં ઓછા આવે છે ! પણ એવે વખતે તેઓ પિતાનું સમતલપણું જરાએ નહીં ગુમાવતાં આનંદી વૃત્તિ ધારણ કરે છે અને એમ કરી દુઃખને આ વેશ નષ્ટ કરી નાખે છે. કોઈ એક મનુષ્ય શત્રુભાવ ધારણ કરી આપણા ઉપર હુમલો કરવા આવતા હોય ત્યારે ગભરાઈ જઈ આમતેમ દેડવા માંડીએ અમર રડતા રહીએ તો સામા માણસનું જોર વધતું જાય છે. જાણે આપણે તેને ઉત્તેજન જ આપતા હોઈએ છીએ પણ એવે પ્રસંગે આપણે સરળતા, નમ્રતા અને આપણું ધારણ કરીએ તે સામાનું બળ તરતજ ઓછું થઈ જાય છે. બળ કેવી રીતે વાપરવું એની પણ એને સમજ પડતી નથી. સત્યાગ્રહના આંદોલન વખતે તેનો પૂરેપૂરે અનુભવ આપણને થયો છે.
ક્રોધ આવે છે ત્યારે પ્રથમ આનંદ નષ્ટ થઈ જાય છે, આખું શરીર ધ્રુજવા માંડે છે, મુખ લાલચોળ થઈ જાય છે, લાસ વેગવાન બને છે, નસો ફુલાઈ જાય છે, પરિણામને વિચાર કર્યા વગર માણસ યધાતા બોલવા માંડે છે. કદાચિત પિતાનું સમતોલપણું ગુમાવી તે મારામારીમાં ઉતરી પડે અગર પટકાઈ પડે છે. શરીરમાં દાહ વગેરે વિકાર ઉત્પન્ન થતાં કોઈ જાતના રોગોનું બીજારોપણ થઈ જાય છે. એવા પ્રસંગે કોઈને આવેગ દબાવવામાં આવે અને વિચાર કરવા માટે જરા થંભી જવામાં આવે તે આગળના ઘણા પરિણામે અટકાવી શકાય એટલા માટે જ હમેશ આનંદીત્તિ રાખવામાં આવે તે આવા કટુ પ્રસંગથી આપણે બચી શકીએફ માટે જ શોધનો પ્રસંગે ઉપસ્થિત થવાની સંભાવના જણાતા આપણે આનંદીત્તિને આવાહન કરીએ; કુશલ માણસ કોધના વિષયને વિનાદમાં ફેરવી નાંખે છે. અને જયાં બાથંબથ થવાનો સંભવ હોય છે ત્યાં હાસ્યના કુવારાઓ ઊડવા માંડે છે.
ધર્મ સાધનામાં આનંદી વૃતિ ઘણું મોટું કાર્ય સાધી શકે છે, હું દીન હીન પામર પ્રાણી છું. મારાથી કઈ થવાનું નથી. હું જમીનને ભારભૂત છું. હું નિર્ભાગ્ય છું. મારી પાસે દ્રવ્ય નથી. જ્ઞાન નથી. મને આવડત નથી. મારાથી કાંઈ થઈ શકે તેમ નથી. આવા ઉદાસીન વિચાર રાખનાર મનુષ્ય પોતાની અનંત શકિતથી તદ્દન અજ્ઞાન હોય છે. આવો મનુષ્ય હમેશ ઉદાસ, હતાશ અને ડરપોક થઈ બેસી રહે છે. તેનો ચહેરો ફીક્કો પડી જાય છે અને અપચન જેવા રોગે એના શરીરમાં ઘર કરી બેસે છે. પરિણામે એના હાથે ધર્મનું તો શું પણ પિતાની ઉદરપૂર્તાિનું કાર્ય પણ થઈ શક્યું નથી. અને ધીમે ધીમે એ જગત માટે તે શું પણ પિતાને માટે પણ નિરુપયોગી થઈ પડે છે. બીજાઓ જ્યારે આનંદથી ચર્ચા કરતા હોય અગર શાસ્ત્રવિનોદ કરતા હોય ત્યારે પેલે માણસ એકાંતમાં નિસાસા મુકતો હોય છે. એને કોઈ વ્રત, અનુષ્ઠાન કે ધર્મક્રિયામાં પણ આનંદ આવત નથી. બીજાઓને સહકાર આપી આનંદમાં સહભાગી થવાને બદલે તે બીજાને ભારભૂત નિવડી કંટાળો આપનાર થઈ જાય છે. એની સાથે બેસવાની પણ કોઈને ઈચ્છા થતી નથી; માટે જ આપણે આનંદી વૃત્તિ કેળવવાની અત્યંત જરૂર છે.
For Private And Personal Use Only
