________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વાર્ષિક તપશ્ચર્યા વા અક્ષય તૃતીયા આરાધન.
લેખક –શ્રી મગનલાલ મોતીચંદ શાહ, સાહિત્યપ્રેમી-સુરેન્દ્રનગર
જ્યાં જ્યાં ધર્મી છો છે ત્યાં ત્યાં ધર્મ પણ તેની સન્મુખ જ હોય છે. ધર્મી અને ધર્મને સંબંધ વ્યાયવ્યાપકભાવ જે છે: ધર્મી જીવાત્માએ સ્વભાવથી જ ધર્મના આરાધનને માર્ગે વળેલા હોય છે. જે જીવાતમાઓ છેલ્લા પુગળપરાવર્તામાં પ્રવેશેલા છે કે અપૂર્વ વીયૅલાસે અર્ધ પુદગલને વરેલા છે તે જો આરાધના સન્મુખ છે. આ આરાધનાના ઘણા પ્રકાર છે. જૈન દર્શનમાં ઉપાસને વિધિ જુદા જુદા પર્વોને અંગે જુદી જુદી રીતે બતાવવામાં આવી છે. તેની સાથે તેને મહિમા પણ કહેવામાં આવ્યો છે. જે જીવાત્માને શાસ્ત્રનાં વચન ઉપર શ્રદ્ધા છે એટલે કે “કિનપત્ર તd જિનેશ્વર દેવે પ્રરૂપેલું જ તત્ત્વ સત્ય છે એવી દ્રઢ પ્રતીતિ પ્રગટ થતાં જેઓ શાકત આરાધનાને માગે વળેલા છે, તેમને એટલે ખરી રીતે છેલ્લા પુદગલપરાવર્તનમાં આવેલા જીવને જ શાસ્ત્રની પ્રરૂપણું રૂચે, તીર્થંકરદેવનું વચન જ સર્વથા શ્રધેય લાગે. જે પ્રભુના વચન ઉપર વિશ્વાસ ન બેસે તો જીવ દીર્ઘ પથાનુગામી સમજ. મતલબ કે ચરમપુદગળની તેને હજી પ્રાપ્તિ થઈ નથી. ચરમપુદગલની પ્રાપ્તિ થતાં જ તે જીવ વિકાસને માર્ગે વળી જાય છે અને આરાધના કે ઉપાસનાના પ્રાપ્ત થયેલા સમયને ગુમાવતો નથી. ભવસાગર તરવાનું સાધન આરાધના છે. જે જીવાત્મા સર્મને જાણતા નથી, મનુષ્ય દેહની પ્રાપ્તિ છતાં માનવ ભવને સાર્થક કરી શકતા નથી. સંસારમાં રચ્યાપચ્યા રહે છે તે જીવને જ્ઞાની વિરાધક કહે છે. એવા છવામાઓ ભવસાગરમાં ડૂબે છે. નીચેના લેકમાં પ્રભુને ઉદ્દેશીને ઠીક જ કહેવામાં આવ્યું છે.
अईन् । द्वयं विरुद्धं त्वं, किं भवाब्धौ करोषि नः । તાર માનું વૈવ, સત્ય પાત્રા
આરા. ૨૮ હે અરિહંત પ્રભુઆ સંસાર સમુદ્રમાં આપ અમારા પ્રત્યે બે પ્રકારના વિરુદ્ધ કાર્યો શા માટે કરે છે ? તે શું આપને ગ્ય છે? હા, ખરેખર એગ્ય જ છે. પાત્રને તેથી પાત્રતાનું ફળ મળે છે, આ૫ તે રાગદ્વેષ રહિત છો એટલે તારક અને ડૂબાડનાર આપને કેમ કહીએ ? શું અમારી જ આ ભૂલ તો નથીને ? આરાધક જીવો સ્વભાવથી જ તરે છે અને વિરાધક જીવ સ્વભાવથી જ ડૂબે છે; માત્ર ઉપચારથી જ પ્રભુને ઉદ્દેશીને ઉપરના શબ્દો મુકવામાં આવ્યા છે અને આરાધક જીવને આરાધનાને માર્ગે દોર્યો છે.
અક્ષય તૃતીયાનું આરાધન એ સર્વશ્રેષ્ઠ આરાધન છે. આરાધના ઘણા પ્રકારની છે. નિત્યારાધન, સાપ્તાહિકારાધન, પાક્ષિકારાધન, માસિક-આરાધન, ત્રિમાસિક-આરાધન, ચાતુસિક-આરાધન અને વાર્ષિક-આરાધન. આ આરાધનના દિવસને પરાધન પણ કહે છે. વાર્ષિક આરાધનમાં અક્ષય તૃતીયાનું આરાધન સર્વશ્રેષ્ઠ ગણાય છે, કેમકે આ પર્વ તે એક દિવસના તપ-ત્યાગનું પર્વ નથી. પણ આખા વર્ષ સુધી સતત અવૃટક પરમ પુનીત આરાધન છે, કે જે ભાગ્યશાળી જીવોને જ પ્રાપ્ત થાય છે. એક દિવસના ઉપવાસ અને એક
For Private And Personal Use Only
