________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
તાવળે.
૨૩
નહિ. નિર્દયતાથી છકાયને આરંભ કરી તેમના સંસર્ગમાં રહેવું અને તેમને ઘણા સ્નેહ કરાવી-અનુદીને ધર્મ માનનારને પ્રભુ સંમત તથા હેત દેખાડવું તે સંયમ નથી, અથવા હોય જ નહિ.
તે ધર્મના નામે અનેક પ્રકારનાં આરંભ(૪૨)
સમારંભ કરાવી પરિગ્રહનો સંચય કરી ગૃહસ્થ વીતરાગ દશાનું વર્ણન વીતરાગ સ્વયં પણ નાં વખાણ કરવાનું નામ સંયમ નથી. સંયમી કરી શકે નહિ, કારણ કે તે આત્મસ્વરૂપ પુરુષો તે સંસારથી પર હોય છે, આરંભ-પરિ. હોવાથી અનુભવગમ્ય છે. મમતા હોય ત્યાં ગ્રહથી મૂકાયેલા હોય છે, મમતાની વાસનાથી સુધી અનાસક્તિઓ પ્રગટે નહિ, તેથી મહા- રહિત હોય છે. નિરંતર આત્મસંસર્ગમાં રહેવું પુરુષ સંસારી માતા, પિતા આદિ સગા- તે અપ્રમત્ત દશાને અત્યંત આદર કરનાર સંબંધીઓનો ત્યાગ કરીને એકવ દશાનો હોય છે. બાકી તે શુદ્ર તૃષ્ણ પિષવાના એક અભ્યાસ કરે છે એટલે તેમની મનોવૃત્તિમાંથી પ્રકારના ધંધાને ધર્મ માનવા-મનાવવાથી મમતા ભૂંસાઈ જાય છે. પછી દેહ તથા સંયમી બની શકાતું નથી. તેમજ આરંભઆત્માના ભેદજ્ઞાનનો અભ્યાસ કરે છે જેથી પરિગ્રહ તથા મમતાથી છૂટી શકાતું નથી. છેવટે આમદર્શનના અધિકારી બને છે. અને એટલે વીતરાગના માર્ગથી વિમુખ રહેવાથી પછી તે વસ્વરૂપમાં સમાઈ જાય છે. અનાદિ વીતરાગદશા પ્રગટ થઈ શકતી નથી, તો પછી કાળથી આરંભ તથા પરિગ્રહના પાસવાળા વીતરાગની, આત્મા–પરમાત્માની માત્ર વાતે આત્મા શુદ્ધ થઈ શકતો નથી. ભલે પછી તે કરવાથી કેઈ પણ તાવિક કાર્યની સિદ્ધિ થઈ આહા દષ્ટિથી આરંભ તથા પરિઝની ત્યાગીની શકતી નથી. પ્રતિજ્ઞા કેમ ન બોલી જણાવે ? તેથી કાંઈ
(૪૩) આત્મા આરંભ તા પરિગ્રહની વાસનાથી છૂટી શકતો નથી, ઘર્મના નામે પણ તે આરંભ કે દવાથી આયુષ્ય વધી શકતું નથી પણ તથા પરિગ્રહને અત્યંત આદર કરે છે. અશાતાનાં દળીયાં દબાયેલાં રહે તે કાંઈક આરંભ-પરિગ્રહની વૃત્તિ ત્યાગ સિવાય અને વાંચવા વિચારવામાં અનુકૂળતા રહી શકે. બાકી મમતાના ભૂસાયા સિવાય સંયમ જેવી કોઈ તો સત્તામાં રહેલ ભાવ ઔષધિથી ક્ષય ન વસ્તુ નથી, કારણ કે સંયમ એટલે સર્વ પ્રકારે થાય ત્યાં સુધી દવા કાંઈ પણ કરી શકે નહિ, જડાસક્તિથી વિરામ પામવારૂપ આત્મસ્વરૂપને ફક્ત વેદનીય કામ જ એવું છે કે જેના માટે કહેવામાં આવે છે, સંયમ મળવું એટલે દ્રવ્ય ઔષધિ પ્રયોગ કરતા આવ્યા છે અને અપ્રમત્તભાવે આત્મસ્વરૂપમાં રહેવું. તે પણ કરે છે. બાકી બીજા જ્ઞાનાવરણાદિ સાતે કર્મના માત્ર તપ જપ કરવું, બે વખત કપડાં સંભા- માટે દ્રવ્ય ઓષધિનો ઉપચાર થતો નથી, પણ ળવાં, બે વખત સમજ્યા સિવાય સાચા ખોટાં ભાવ ઔષધિ વાપરીને ભાવરોગથી મૂકાતા પ્રતિક્રમણનાં સૂત્રો બેલી જવાં ઈત્યાદિ ગૃહસ્થ આવ્યા છે અને મૂકાય છે. દ્રવ્ય રોગની સંજ્ઞા થી વિલક્ષણ કપડાં પહેરીને વર્તવાનું નામ પણ ફક્ત અશાતા વેદનીયને આશ્રયીને છે. સંયમ નથી. તેમજ પિસાવાળા ગૃહસ્થને બાકી બીજી બધા યે કમે તો ભાવ રોગથી પિતાના ઉપર રાગ ઉત્પન્ન કરવા તેમને ગમે ઓળખાય છે. ક્ષુધા પણ દ્રવ્યો હોવાથી તેવું બેલિવું, વખાણ કરવાં કે ચાવશે કલાક તેના માટે અન્નાદિ દ્રવ્ય ઔષધિ વપરાય છે.
For Private And Personal Use Only
