________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધર્મકૌશય.
(૭૪) સેતાનને હંમેશા પરના સુધારા પસંદ ન પડે, તેમજ તેથી તે ગભરાય અને
તેને તે પરની સખાવત અને ધીરજને ભય થયા કરે. સંત અને સેતાન વચ્ચે જે અનેક તફાવત તેવી જ રીતે સેતાનને સખાવત અને ધીરજ છે તેમનાં અત્ર ત્રણ તફાવત પર ખાસ ધ્યાન ગમતા નથી. સખાવત એટલે બીજાને લાભ થાય ખેંચવામાં આવ્યું છે. તેમાં બે પ્રકારની વાત છે કે તેવું કામ, અને ધીરજ તે શાંતિ આત્માને પિતાને કેટલીક ચીજ તેને ગમતી હોય છે, અને કેટલીક લાભ કરનાર કામ, આવું પરને અને સ્વને લાભ ચીજ તેને અણગમતી હોય છે. સંતાનને જે ગમે તે કરનાર કામ સખાવત અને ધીરજનું છે તેને કાંઇ સારા માણસને ન ગમે એટલે સંતપુરુષને એ વાત ગમતું નથી. એ સખાવતી કામ તરફ તથા ધીરજ ગમે તેવી હેતી નથી. સંતથી સેતાન ઊલટા પ્રકા- તરફ પિતાની નાપસંદગી બતાવે છે. સંતાનને એ રન હેય છે તે આટલા ઉપરથી સમજાય છે. એટલે સખાવતી કામ સામે વિરોધ છે, અને સખાવતરૂપે સંતપુરુષને જે ગમે તે સેતાન (હલકી વૃત્તિવાળા) કરેલ ધર્માદે અને તે માટે કરેલ ટ્રસ્ટડીડ કે વસીમાણસને ન ગમે અને ઊલટું તેને (સંતપુરુષને) યતનામું ગમતાં નથી અને તે “ધીરજના ફળને કદી જે ગમતું હોય તે સેતાનને ન ગમે, ત્યારે એવી મીઠાં” માનતો નથી. તે રીતે સખાવત અથવા કઈ ચીજ છે કે જે સેતાનને ગમે અને તેનાથી ધીરજથી જે વિરુદ્ધ છે. તે સંતાનની અસર તળે ઊલટી કઈ ચીજ છે જે સેતાનને ન ગમે અને સંત. અથવા સેતાની પુરુષ છે એમ સમજવું. સંતાનને પુરુષને ગમે. તમે અવલોકન કરીને તપાસ કરશે તે સુધારાનું કોઈ કામ ગમતું નથી તેમજ સખાવજણાશે કે સેતાન હમેશા સુધારાની વિરુદ્ધ હોય છે, તો કામ તરફ તે અણગમે બતાવે છે, એટલે સારા એ સુધારાની સમીક્ષા કરતો નથી, એને સુધારા કામ એને ગમતાં નથી અને ખરાબ કામને એ તરફ વિરાગ હોય છે અને એની આખી મનોદશા પસંદ કરનાર છે એવો નિષ્કર્ષ નીકળી આવે છે. સુધારાની તરફેણમાં હતી નથી, એ સુધારાને તેડી આમાં ધર્મપ્રિય મનુષ્ય સંતને અનુસરે છે તેના પાડે, એ સુધારાની વિરુદ્ધ વિચાર બતાવે, અને જે વિરોધી સેતાનને અનુસરે તે વિચાર કરીને રીતે બને તે રીતે એ સુધારાને વગોવે. એવા પુરુષો જોવા યોગ્ય છે. અમારી સલાહ તે એ છે કે સંત. સેતાનની અસર નીચે આવે છે એમ તમારે માની પુરુષને અનુસરાય તેટલું અનુસરો, તેને ગમે તે કરો લેવું. ખૂબ વિચાર કરીને કરવા ધારેલા સુધારામાં અને તે દ્વારા તમારી ધર્મપ્રિયતા બતાવી આપે. પણ તેની નિંદા અને ખાંપણુશાધન હોય ત્યારે તમને સેતાન ધમષ્ટ બનાવી ન શકે એ તો તમે સમજવું કે સદરહુ સુધારો ગ્ય છે અને તેની જાણે છે, તે પછી તમારી ગણના અધર્મપ્રિયમાં ખલના કરનાર સંતાનની અસર તળે છે. આ થશે અને તમને સેતાનને અનુસરનાર ગણવામાં સેતાનના પ્રથમ લક્ષણ પર વાત થઈ. એમાં ચાલુ આવશે, તમે એવું ન જ ઈચ્છો. ધર્મપ્રિયતા સંતને જમાનાને થગ્ય સુધારા પૂરતી વાત થઈ અને એવા અનુસરવામાં છે. સુધારા તરફ અણગમે બતાવનાર સંતાનની અસર નીચે છે એમ આપણે તારવણી થઈ.
The devil loves nothing better than the intoterance of reforms and dreads nothing so much as their chaity and patience.
J. R. Lowecll
For Private And Personal Use Only
