________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
લેારાની જૈન ગુઢ્ઢાએ.
૩૧ થી ૩૪ મા નંબરની ગુફા સુધી પહાંચીને સડક પૂરી થાય છે. ૩૧ મી ગુફા છોટા કૈલાસના નામથી ઓળખાય છે. અને તે કૈલાસની ઢબથી જ મનાવેલી છે. ૮૦ ફુટ પહેાળા અને ૧૩૦ ફીટ લાંબી છે. ચારે બાજુ ચાક છે અને વચમાં ચામુખજીની ઊંચી દહેરી છે. દેરીની અને ખાજુએ એ માટા હાથી ઊભા કરેલા છે. જો કે તેના કેટલાક અવ ચવા તૂટી પડેલા છે યા તાડી નાખેલા છે. ચાકની ત્રણ બાજુએ ખડા બનાવેલા છે અને તે દરેકમાં ગભારાની અંદર મૂલનાયકજી અને બહાર દ્વારના પડખે શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાનની ફણાધારી ઊભી પ્રતિમા તેમજ બીજા પડખે બાહુબલિજીની પગમાં વેલડીએથી વીંટાયેલી ઊભી પ્રતિમા છે. બંને બાજુની ભીંતામાં પશુ નાની માટી પ્રતિમાઓ કેાતરેલી છે. આ ગુફામાં શક સંવત ૧૧૬૯ માં કોતરાએલ એક શિલાલેખ છે.
33
૩૨ અને ૩૩ મી વિશાળ ગુફાએ! ઈંદ્રસભાના નામથી ઓળખાય છે. અને એ માળની છે, અને એકની અંદરથી ખીજીમાં જઇ શકાય છે. મુખ્યતયા બીજા માળનુ નામ ઇંદ્રસભા છે. માળ ઉપર મુખ્ય દ્વાર પાસે બંને બાજુના ગાખલાઓમાં એકમાં પાટાવાળા વૃક્ષ નીચે હાથી ઉપર આરૂઢ થયેલી ઇંદ્રની આકૃતિ કોતરેલી છે. જ્યારે ખરાખર તેની સામે બીજા ાખલામાં વાઘ ઉપર આરૂઢ થયેલી દેવીની માટી આકૃતિ કતરેલી છે. આ દેવીને સામાન્ય રીતે ઇંદ્રાણીના નામથી ઓળખવામાં આવે છે, પણ વાઘનું આસન હાવાથી અબિકાના સ'ભવ છે. ઇંદ્ર-ઇંદ્રાણીને લીધે જ આ ગુફા ઇંદ્રસભાના નામથી એળખાય છે. નિઝામ સરકાર તરફથી પ્રસિદ્ધ થયેલા ઇલેરાની ગુફાઓના ૨૧ કાર્ડ ચિત્રામાં ( 21, Pietorial Posteards of the Ellora Caves ) ૨૦ મા અને ૨૧ મા નબરના ચિત્રામાં ૩૨ મી નંબરની ઈંદ્રસભાના સુંદર ઇંદ્ર-ઇંદ્રાણીના ફાટાએ આપેલા છે. આ ૨૧, ફાટાનું પાકીટ Archaeological Department, H. E. H. The Nizam's Government Hyderabad થી મળી શકે છે. ઇંદ્ર-ઇંદ્રાણી અને તેમના ઉપરના વૃક્ષોનાં પાંદડાનાં ર'ગા હજી પણુ ઝાંખા છતાં સુંદર દેખાય છે. આકૃતિ ઘણી સુંદર બનાવેલી છે.
For Private And Personal Use Only
૩૨ મી શુřા ઇંદ્રસભાની બહુ જ સુંદર બનાવટ છે. મધ્યમાં ગભારામાં સુંદર માટી મૂર્તિ બિરાજમાન છે. પલાંઠીની નીચે વચમાં ધર્મચક્ર કોતરેલું છે અને બંને છેડે સિહાની રચના છે. આ ગુફાઓની બધી જ બેઠી મૂર્તિ એમાં આ જાતની રચના હાવાથી કયા ભગવાનની મૂર્તિ છે, એ કઇ જાણી શકાયું નથી. ગભારાની બહાર પહેલાં જણાવ્યા પ્રમાણે પાર્શ્વનાથ ભગવાનની ફણાધારી ઊભી પ્રતિમા બારણાના એક પડખે છે, જયારે બીજા પડખે માહુઅલિજીની ઊભી મૂતિ છે. ભીંતામાં પણ "ને માજી ભગવાનની સુંદર અને વિશાળ અએ માટી ખેડી મૂર્તિ એ બિરાજે છે. ર'ગમંડપના સ્તંભ! આ ગુફાનું સૌથી વધુ આકર્ષક અંગ છે. વિશાલ પરિધિના આ સ્તંભેામાં મેઢા મેાટા અને ફૂલહારથી સુશેાભિત જે કળશે તથા ખીજા આકારા કાતરવામાં આવેલા છે તે એટલા ખધા સુદર છે કે જોનારનું મન માનદથી નાચી ઊઠે છે. અમે અહીંથી વિહાર કરીને આગળ ગયા પછી એક ભાઇ પાસેથી સાંભળ્યુ* કે-આમાં ગભારાની પાસેના જે બે સ્તભા છે એની તા એવી વિશિષ્ટ રચના છે કે એના જુદા જુદા ભાગમાં હાથ ઠાકવાથી જુદા જીઢા તાલ અને ધ્વનિ પ્રગટ થાય છે. કહેનાર
