________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સ્થિતપ્રજ્ઞ પુરુષની પવિત્ર વિચારશ્રેણિ
વૈિરાગ્ય
(જિજ્ઞાસુ )
(આ નીચે અપાતી વિચારરત્નશ્રેણિ “જૈન આમ સંસારનાં મનહર પણ ચપલ સાહિસાહિત્ય પ્રકાશન સમિતિ” ગુજરાત વિદ્યાપીઠ ત્યા ભયથી ભર્યા છે. વિવેકથી વિચારતાં જ્યાં પ્રકાશક, શ્રી ગોપાલદાસ જીવાભાઈ પટેલ ભય છે ત્યાં કેવળ શેક જ છે. જ્યાં શક હોય તરફથી ઉપગ કરવા દેવા માટે પરવાનગી ત્યાં સુખનો અભાવ છે; અને જ્યાં સુખને મળતાં સાભાર ઉધ્રુત સંગ્રહ કરી તે પરમ અભાવે છે ત્યાં તિરસ્કાર કર યાચિત છે. અમૃત સ્વરૂપ, અદ્ભૂત વિચારો ક્રમશ: આ પણ વિના વિવાદે માન્ય રાખવું જોઈએ
કે તે અનંત શેક અને અનંત દુખની નિવૃત્તિ બુદ્ધિમાન વિચારક જિજ્ઞાસુ વાચક સમક્ષ મૂક
એના એ જ સાંસારિક વિષયથી નથી, રુધિરથી વામાં આવે છે. જિજ્ઞાસુ.)
રુધિરને ડાઘ જતો નથી, પણ જલથી તેને સઘળા પ્રાણીઓની સ્વાભાવિક ઈરછા સુખ અભાવ છે. તેમ શુંગાર વા શૃંગામશ્રિત અને આનંદ પ્રાપ્ત કરવામાં છે. એથી કરીને ધર્મથી સંસારની નિવૃત્તિ નથી. એ જ માટે તેઓ તેના ઉદ્યોગમાં ગૂંથાયા રહે છે, પરંતુ વૈરાગ્ય જલનું આવશ્યક નિ:સંશય ઠરે છે. વિવેકબુદ્ધિના ઉદય વિના તેમાં તેઓ વિશ્વમ જ્ઞાનીઓએ સંસારને અનંત ખેદમય, પામે છે. તેઓ સંસારમાં નાના પ્રકારનાં અવ્યવસ્થિત, ચળવિચળ અને અનિત્ય કહો સુખને આરોપ કરે છે, પરંતુ અતિ અવલક છે. સંસારની દેખાતી ઈ દ્રવરણ જેવી સુંદર નથી એમ સિદ્ધ થાય છે કે, તે આરોપ વૃથા મોહિનીએ આત્માને તટસ્થલીન કરી નાખ્યા છે. જે સુખ ભયવાળા છે તે સુખ તે સુખ છે, એ જેવું સુખ આત્માને કયાંય ભાસતું નથી પણ દુખ છે. જે વસ્તુ પ્રાપ્ત કરવામાં નથી. મેહથી સત્ય સુખ અને એનું સ્વરૂપ મહા તાપ છે, જે વસ્તુ ભેગવવામાં એથી પણું જોવાની એણે આકાંક્ષા પણ કરી નથી. સંસાવિશેષ તાપ રહ્યો છે, તેમજ પરિણામે મહા રની આ ઉત્તમોત્તમ પદવી જે ચક્રવતી પણું તાપ, અનંત શોક અને અનંત ભય છે, તે ત્યાં આવું દુઃખ, ક્ષણિકતા, તુછતા, અંધવસ્તુનું સુખ તે માત્ર નામનું જ સુખ છે વા પણું એ રહ્યું છે, તે પછી બીજે સુખ શા નથી જ. આમ હોવાથી તેની અનુરક્તતા વિવે. માટે ગણવું જોઈએ? જે સુખ ભયવાળાં અને કીઓ કરતાં નથી. શ્રી ભર્તૃહરિ ઉપદેશ છે કે- ક્ષણિક છે, તે દુઃખ જ છે, આમ સંસારમાં ભોગમાં રોગને ભય છે;
અનંત તાપ, અનંત શેક, અનંત દુઃખ જોઈને કુલને પડવાને ભય છે જ્ઞાનીઓએ એ સંસારને પૂંઠ દીધી છે તે લકમીમાં રાજાને ભય છે;
સત્ય છે. વિરાગ્ય એ જ અનંત સુખમાં લઈ મા ન માં દી ન તા ને જનાર ઉત્કૃષ્ટ ભૂમિ છે. તથા બળમાં શત્રુને ભય છે;
સર્વ કરતાં જેમાં અધિક સનેહ રહ્યા કરે રૂપથી સ્ત્રીને ભય છે. છે એવી આ કાયા, તે રોગ જરાદિથી સ્વશાસ્ત્રમાં વાદને ભય છે;
આત્માને જ દુઃખરૂપ થઈ પડે છે, તો પછી તેથી ગુણમાં ખલને ભય છે;
દૂર એવા ધનાદિથી જીવને તથારૂપ સુખવૃત્તિ અને કાયા પર કાળને ભય છે– થાય એમ માનતાં વિચારવાની બુદ્ધિ જરૂર ક્ષોભ એમ સર્વ વસ્તુ ભયવાળી છે, માત્ર પામવી જોઈએ, અને કોઈ બીજા વિચારમાં વૈરાગ્ય જ એક અભય છે,
જવી જોઈએ.
For Private And Personal Use Only
