Atmanand Prakash Pustak 045 Ank 12

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

જીવતાં શીખે.
૨૨૯
ઉપાર્જન કરવા ધર્મકાર્યમાં કે સુખે જીવવાને નુકશાન આવે છે ત્યારે તેને પૂરવા જેમ જેમ જોઈતાં સાધને મેળવવામાં તેને વાપરતે પ્રયત્ન કરે છે તેમ તેમ લક્ષ્મીને નાશ થત નથી અને કંજુસાઈથી દુ:ખે જીવે છે. જો કે જાય છે. છેવટે જીવનનિર્વાહ પૂરતું તેની પિતે વિચાર કરે તો જન્મથી જ તેની પાસે પાસે ધન રહેવા છતાં પણ ભૂતકાળમાં ભેગધન-સંપત્તિ નહતી પણ બે-પાંચ વરસમાં જ વેલા સુખો પોતાને સાંભરવાથી ઘણું જ દુઃખ તેને મળેલી છે. તે જે કદાચ જતી રહેશે તે થાય છે. માનવ પ્રકૃતિને એક એવા પણ તેનું કાંઈ પણ ઓછું થવાનું નથી કારણ કે નિયમ છે કે-માનવી પુષ્કળ દુ:ખ વેઠીને સારી તે બહારથી જેવી આવી તેવી પાછી બહાર રીતે સુખી થયા હોય તે તે દુ:ખ સાંભરતું નિકળી જાય છે માટે તેમાં કાંઈ દુ:ખ મના- નથી પણ સુખ ભોગવીને જ્યારે દુઃખી અવસ્થા વવાની જરૂર
રત નથી. જે જમતાં જ લા ની ભોગવવાનો સમય આવે ત્યારે ભગવેલું સુખ સંપત્તિ મળી હોય અને તે પાછળથી કદાચ વારંવાર સાંભરવાથી ધનનાશ તથા સુખજતી રહે તે માનવીને ચિરપરિચિત લક્ષમી સ્મૃતિથી બેવડે દુઃખી થાય છે. આ પ્રમાણે માટે કાંઈક દુઃખ થાય ખરું, પણ જે વસ્તુ શ્રીમંતાઈમાં સુખી જીવન માનનારને ધન પાસે હતી જ નહિં તે જે કદાચ પણ વધારવાની તૃષ્ણા તથા ધનનાશનો ભય તરીકે થોડા દિવસ અથવા તે મહિના કે હોવાથી સુખ-શાંતિ હોતી નથી છતાં બીજાને વરસ રહીને જાય છે તેથી કાંઈ પણ તેનું ઉપરને ડેળ કરીને અમે સુખે જીવીએ જતું ન હોવાથી તેને દુઃખ મનાવવાની છીએ એમ બતાવવા પ્રયાસ કરે છે પણ કાંઈ પણ જરૂરત નથી. માનવીને બીજી રીતે પરિણામે તે તેમનું આંતર જીવન બહાર પણ ધનનાશથી દુઃખ થાય છે. જ્યારે માનવીને આવ્યા સિવાય રહેતું નથી. વ્યાપારમાં અણચિંતો લાભ મળવાથી જન્મથી શ્રીમંત હોય કે પાછળથી શ્રીમંત સાધારણ સ્થિતિમાંથી લાખપતિ બની જાય થયેલ હોય તે પણ તે એટલું તે જાણે છે, છે ત્યારે તેને ઉમાદ આવી જાય છે અને જુએ છે અને અનુભવે પણ છે કે જે ધનતેથી પિતાની સ્થિતિ બહુ જ જલદી બદલી સંપત્તિથી હું સુખી કહેવાઉં છું, શ્રીમંત નાખે છે. એટલે કે તે બાગ-બંગલા-મેટર જણાઉં છું તે અસ્થિર છે-ચંચળ છે, આજ આદિ વસાવીને પ્રથમની સ્થિતિ ભૂલી જઈને છે અને કાલે નથી છતાં તે મળેલી લક્ષમીને પિતાને બહુ જ સુખી માની લે છે અને જાળવી રાખી વધારવાને માટે મેળવેલા સુખના મિથ્યાભિમાનના આવેશથી પહેલાની પોતાના સાધનને નિશ્ચિતપણે ઉપગ કરી શકો જેવી જ સ્થિતિવાળા માણસને તુચ્છ ગણે છે નથી; પણ મારી પાસે પુષ્કળ સંપત્તિ છે અને પિતે મેળવેલી ધન-સંપત્તિ સદાને માટે એમ સમજીને સંતોષ માને છે. જે મૂર્ખમાં સ્થિર રહેવાની શ્રદ્ધાથી છૂટથી વાપરે છે; મૂર્ખ માણસ પણ દયાન આપે છે તે સારી કારણ કે પૂર્વ ઉપાર્જન કરેલા પુન્યના બળથી રીતે જાણી શકે છે કે લક્ષમી અસ્થિર છે, વ્યાપારમાં ધાર્યા કરતાં અધિકતર લાભ તેનું વહેણ ચાલુ જ રહે છે, એક દિશામાંથી મળતો જ રહે છે એટલે નિર્ભયપણે વ્યાપારનું લક્ષ્મીને પ્રવાહ આવે છે તે બીજી દિશામાં ક્ષેત્ર પણ વધારે છે પણ જ્યારે પુન્યબળ વહેતું રહે છે પણ એક જ સ્થળે સ્થિર રહીને કાચું પડી જવાથી અણધાર્યું વ્યાપારમાં સંચય થતું નથી અને તે આવક તથા