________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
-
- -
-
-
-
સપ્તભંગીની ઉત્પત્તિ.
૨૩૫
પણ કરાયું હતું તે પણ પ્રતાપપ્રાય સમજવું; વસ્તુગતે વસ્તુની ઓળખાણ થવી અસંભવકેમકે ઉપર્યુક્ત રીતે માનવામાં વ્યાઘાતાદિ પ્રાયઃ સમજવી. કઈ પણ દેવને અવકાશ છે જ નહિ તેમજ અનવસ્થાનો પણ પ્રસંગ નથી. અનવસ્થા
કદાચ પૂર્વપક્ષી લોકે પ્રશ્ન કરે કે-તમેએ દેષ તો ત્યાં આવ્યો ગણાય કે જ્યાં દેવાવહ
માનેલે નય નામને પદાર્થ પોતે પ્રમાણરૂપ રૂપ હય, પરંતુ બીજ અંકુરની માફક આ
છે કે અપ્રમાણરૂપ છે? જે તેને પ્રમાણરૂપ ઠેકાણે અનવસ્થા દેષરૂપ નથી.
માનશે તે પ્રમાણમાં જ અતદ્ભૂત થવાથી
અલગ માનવ નકામે છે અને જે નયને વ્યાઘાત દોષ પણ ત્યાં આવી શકે કે જયાં પ્રમાણુરૂપ માનવામાં ન આવે તે વયાપુત્રની કેવળ અનેકાન્તને માનવામાં આવેલ હોય, માફક અપ્રમાણિક પદાર્થ દ્વારા વસ્તુસિદ્ધિ એકાન્તને બીલકુલ માનવામાં ન આવેલ હોય, કદાપિ થઈ શકે જ નહિ. આવા પ્રકારની પરંતુ આ ઠેકાણે તે અનેકાન્તના નિષેધરૂપ શંકાને ઉત્તર પણ નીચે પ્રમાણે સમજ. સમ્યગૂ એકાન્તને નયરૂપે તો સારી રીતે આદર પૂર્વક માનવામાં આવેલ હોવાથી વ્યાઘાત- સમુદ્રના એક બિન્દુને તમારા હાથમાં આશંકા પણ આકાશપુપ સમાન સમજવી, મૂકી પૂછવામાં આવે કે આ સમુદ્રના બિન્દ્રને જૈન સિદ્ધાન્તમાં તો એકાતને લઈને ચાદ. તમે સમુદ્રરૂપ માને છે કે અસમુદ્રરૂપ ? સ્તિ એ પ્રથમ ભાગ તથા સમ્યગ એકાન્તને પ્રથમ પક્ષ યાને સમુદ્રના એક બિન્દુને સમુદ્રલઈને સ્માત નાસ્તિ એ દ્વિતીય ભંગ માન- રૂપ માનવામાં આવે તો તેવા દરેક બિન્દુઆન વામાં આવે છે. અર્થાતુ એકાન્ત છે નહિ એમ સમુદ્રરૂપે માનવા પડશે. તેમ થતાં એક જ કહેતાં સમ્યગ એકાત છે. આવી રીતે માન
સમુદ્ર અસંખ્યાત સમુદ્રરૂપે મનાશે. આથી વામાં કોઈ પણ દોષની ઉપસ્થિતિ થતી નથી. તે મૂળમાં જ કુવાડે ફરી જવાને, કારણ કે
તમારા મતમાં તે સાત સમુદ્ર સિવાય અધિક જૈન સિદ્ધાન્તમાં વસ્તુનો નિર્ણય પણ સમુદ્રની માન્યતા છે જ નહિ. પ્રમાણ નય સિવાય થઈ શકતો નથી, માટે નયરૂપ સમ્યગૂ એકાન્ત માન્યા સિવાય પણ
(ચાલુ)
-
8
-
For Private And Personal Use Only
