Atmanand Prakash Pustak 042 Ank 03

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

આત્મશુદ્ધિ
વાની જરાયે જરૂરત નથી; છતાં મેહના દાસ માનવી અનાદિ કાળના કર્મના સંસĆને લઈને અજ્ઞાનતાથી ખીજા જીવાની પીડાની અવગણના કરીને આત્માને જીવાડવાને અને આન ંદ તથા સુખ મેળવી આપવાને બીજાના પ્રાણ લઇને
આત્માનો અપરાધ કરીને પોતે અપરાધી અનેક છે, જેની સા કાળાંતરે અથવા તે ભવાંતરે આત્માને ભાગવવી પડે છે. માનવી આત્માના અહાને પોતાના દેહની તુષ્ટિ-પુષ્ટિ માટે અપરાય કરે છે જેનુ ફળ આત્માને અનિચ્છાએ પણ ચાખવું પડે છે. આ પ્રમાણે માનવી પેાતાના આત્માને અપરાધી હાવાથી તેની પાસે પાતાના અનેક જન્મમાં અનેક તેને આશ્રયીને કરવામાં આવેલા અપરાધની માફી માંગી ફરીને આત્માને અપરાધી ન બનવા
જીવેાની પાસે ક્ષમા માંગવામાં આવે છે તેમાંના મોટા ભાગ, જોવા, સમજવા, સાંભળવા અને એલવાના સાધન વગરના છે એટલે માઢેથી ખેલ્યા વિના પણ સંસારવાસી જીવમાત્રને સ્વસ્વરૂપે એળખીને સમભાવે સર્વ જીવને ક્ષમા આપી તે જ આત્મશુદ્ધિનું કારણુ ક્ષમાયાચના છે. સમજવા, ખેલવાના સાધનસંપન્ન જીવ પાસે એલીને ક્ષમા માંગવામાં આવે તે તે કદાચ વિરોધ ટાળી ક્ષમા આપે અને અપરાધની સજા ભોગવવામાં નિમિત્ત ન પણુ અને તે પણુ બીજાનેા અપરાધ કરતી વખતે કાયિક, વાચિક તથા માનસિક પ્રવૃત્તિ કરવામાં જે અશુભ અધ્યવસાયે થાય છે અને કર્મ બંધાય છે તેની શુદ્ધિ ખીજાએ આપેલી ક્ષમા માત્રથી
વધારે લક્ષ્ય રાખી પ્રભુની આજ્ઞાનું પાલન કરે તે જન્માંતરમાં કરેલા આત્માના અપરાધેાથી મુક્ત થઇને આત્માની શુદ્ધિ સાધી શકે છે, આત્માના નિરપરાધી બીજા જીવાનેા અપરાધી બની શકતા નથી અને અપરાધીયાને ક્ષમા આપીને સંપૂર્ણ શુદ્ધિ મેળવી અકર્મક થઈને શાશ્વતા સુખના ભાગી થઇ શકે છે.
સાવધાન રહીને જપ-તપ તથા સંયમ તરફથતી નથી. બીજાની આપેલી ક્ષમાથી તે માત્ર વેરની શુદ્ધિ થાય છે, પણ કર્મની શુદ્ધિ માટે જપ-તપ કરવાની અને અપરાધીયેાને ક્ષમા આપવાની જરૂરત રહે છે. શ્રી મહાવીર પ્રભુની આત્મશુદ્ધિની ચર્ચાની પ્રણાલિકા પણ આવી જ સમજાય છે. પ્રભુશ્રીચે ઉપસર્ગગ્ન-પરિસંહેા સહન કર્યા છે અને તપ પણ કર્યું છે. અર્થાત્ અપરાધીયાને ઉપકારી સમજી ક્ષમા આપી છે અને મહિનાઓ સુધી આહારાદિના પણ ત્યાગી રહ્યા છે. આ અને ઉપાયાથી પ્રભુશ્રી સંપૂર્ણ આત્મશુદ્ધિ સાધી શક્યા છે, માટે આત્મશુદ્ધિના સાધકે જપ-તપ દ્વારા સ્વાધીનપણે અપરાધેાથી મુક્ત થવું અને અપરાધેાથી મુક્ત કરવા કોઇ પણ પ્રાણી નિમિત્તભૂત અને તા તેને અપરાધી માનવા નહીં પણ ઉપકારી માની તેના અપરાધની ક્ષમા આપવી અને સંપૂર્ણ શુદ્ધિ સાધી લેવી.
જે પોતાના આત્માની પાસે માફી માંગે છે તે બીજા જીવાની પાસે શુદ્ધ અંત:કરણથી માફી માંગવાને જ; કારણ કે તે સિવાય તેા આત્માની પાસે માફી માંગી કહી શકાય જ નહીં; શુદ્ધ અંતઃકરણથી ખીજાની પાસે ક્ષમા માંગવી તે જ આમ ક્ષમાયાચના અને અન્યને ક્ષમા આપવી તે આત્મની શુદ્ધિ. ખ઼ીજા પાસેથી ક્ષમા માંગવાને ખમાવુ છું એમ મેઢેથી ખેલવાની અત્યાવશ્યકતા નથી, કારણ કે જે
૪૯